Joodse soldaten Arnhem verdienen eerherstel – column Brigitte Wielheesen

Foto van Brigitte Wielheesen.

In Arnhem en omgeving is de maand september een tijd van herdenken. Dit jaar is het 74 geleden dat de Slag om Arnhem plaats vond. Deze maand hangt de Airborne vlag uit om de gesneuvelde soldaten te eren die Nederland kwamen bevrijden. Negen veteranen uit de Tweede Wereldoorlog, allen boven de negentig jaar, zijn ook dit jaar aanwezig bij de activiteiten rondom de herdenkingen.

In 1944 sneuvelden ruim 1750 militairen in de Slag om Arnhem, een onderdeel van de grootscheepse bevrijdingsoperatie Market Garden. Op zondag 23 september worden zij op de Airborne-begraafplaats in Oosterbeek met groot eerbetoon herdacht in het bijzijn van de veteranen, hun familie en duizenden geïnteresseerden. Traditioneel leggen schoolkinderen uit de gemeente Renkum en omliggende gemeenten bloemen bij de graven tijdens deze herdenking. Zelf ben ik woonachtig in de gemeente en ieder jaar ervaar ik opnieuw dat september een ontzettend mooie tijd van gedenken en verbinden is.

Dat er ook Joden meevochten in de Slag om Arnhem is bij velen onbekend. Tweeëntwintig grafstenen hebben een davidster. Geschat wordt dat er tientallen meer Joden zijn gesneuveld. Zij hebben vaak een grafsteen zonder davidster of in sommige gevallen zelfs met christelijk kruis. Bekend is dat zeker achtentwintig Pools-Joodse soldaten uit de relatief kleine Poolse Brigade vochten in de Rijnstad. Wie van de 93 begraven Polen Joods zijn, zou nog uitgezocht moeten worden. Zij hadden zich geregistreerd als katholiek, christen of atheïst. Ook vochten vele Joden met een alias zodat hun naam, als ze in handen van de nazi’s zouden vallen, hun Joodse identiteit niet zou kunnen verraden. Het Britse leger hield overigens de religieuze achtergrond van zijn militairen niet bij. Hoeveel Joden, met name die uit het Poolse en Britse leger, er dus precies in Oosterbeek zijn begraven zonder davidster op hun grafsteen is hierdoor niet makkelijk te achterhalen.

Inmiddels ben ik op onderzoek uitgegaan en heb ik al enkele personen kunnen vinden. Ik weet dat minstens vier graven, waaronder die van de Britten Abraham Fenton, Francis Yapp, Frank Dobrozynski en Walter Lewy, kruisen op de grafstenen hebben. Al deze mannen waren volgens de records absoluut Joden. Ook heb ik Joden gevonden die begraven zijn zonder religieus symbool, zoals het graf van de Amsterdamse Jood Samuel Swarts. Hij zat in Oosterbeek ondergedoken en sloot zich op 5 september 1944 aan bij de Nederlandse Strijdkrachten om mee te vechten tegen de Duitsers. Ook de grafsteen van de Duitse Jood in Britse dienst Hans Rosenfeld (alias John P. Rodley) heeft geen davidster.

Er zijn al voorbeelden van het aanpassen van Joodse graven in Oosterbeek. Zo is in 1998 de grafsteen van de Brit Bernhard Haikin veranderd in een steen met davidster. Dit gebeurde op verzoek van zijn broer. Misschien is of was het de taak van nabestaanden om een verzoek in te dienen voor het aanpassen van het grafmonument. Gezien de omvang van de Sjoa is het nog maar de vraag of er nog familie over was of is die een aanvraag kon of kan indienen. De meeste gesneuvelden waren destijds begin twintig.

Zou het niet een mooi gebaar zijn als de gemeente Renkum alsnog de grafstenen van Joodse soldaten aanpast door deze te voorzien van een davidster? En zou het niet mooi zijn om voor de zekerheid te weten welke gesneuvelde militairen tijdens de Slag om Arnhem nog meer een Joodse achtergrond hadden? Dit zou recht doen aan deze dappere mannen die hun leven gaven voor onze vrijheid.

Beeldmerk Jonet.nl.Waardeert u dit artikel?

Donatie
Betaalmethode
American Express
Discover
MasterCard
Visa
Maestro
Ondersteunde creditcards: American Express, Discover, MasterCard, Visa, Maestro
 
Kies uw betaalmethode
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Wil je meer informatie of een hoger bedrag doneren? Ga naar jonet.nl/doneren

Categorie:

Home » Columns en opinie » Joodse soldaten Arnhem verdienen eerherstel – column Brigitte Wielheesen