Kinderen verontwaardigder over Jodenvervolging dan pubers
De meeste Nederlanders van nu associëren de Tweede Wereldoorlog vooral met de Jodenvervolging en de Holocaust. Andere facetten, zoals het verzet, spelen bij hen een kleinere rol in het denken over die oorlog. Dat blijkt uit een enquête die TNS Nipo in opdracht van Kenniscentrum Oorlogsbronnen heeft gehouden onder ruim 80.000 Nederlanders. Daaruit blijkt ook dat kinderen verontwaardigder zijn over de Jodenvervolging dan middelbare scholieren.
Het onderzoek bevestigt het beeld dat zelfs zeventig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog de belangstelling voor deze periode nog heel groot is. Veertig procent van de Nederlanders is geïnteresseerd in die oorlog en 85 procent vindt dat deze gebeurtenis ook relevant is voor de naoorlogse generaties.
Dat de Jodenvervolging en de Holocaust voor Nederlanders de meest in het oog springende aspecten van de oorlog zijn, was volgens NIOD-onderzoeker Kees Ribbens wel te verwachten. Bij herdenkingen zijn die aspecten van de oorlog steeds centraler komen te staan. “Vergeet niet dat op vele manieren de laatste jaren is ingezoomd op de Jodenvervolging. Denk maar aan het theaterstuk over Anne Frank. Een toeristisch bezoek aan Auschwitz is steeds normaler.”
‘Eenduidige interpretatie’
Maar het grote verschil met bijvoorbeeld het Verzet had Ribbens niet voorzien. “In de jaren vijftig en zestig was dat beeld totaal omgedraaid.” Het is volgens hem de vraag of de dominantie van de Holocaust bij het denken over de Tweede Wereldoorlog recht doet aan de variatie aan onderwerpen uit de historische werkelijkheid. “Ik vind het een wat eenduidige interpretatie van de oorlog.”
Nederlanders van Turkse, Marokkaanse, Antilliaanse en Surinaamse afkomst verschilden in hun antwoorden opvallend weinig met die van autochtonen. Het enige verschil is dat mensen van allochtone afkomst vaker interesse hebben in de internationale component van de Tweede Wereldoorlog.
Te weinig tijd
Behalve meerkeuzevragen waren in het onderzoek ook open vragen voor bepaalde doelgroepen. Daaruit bleek dat bijvoorbeeld geschiedenisdocenten vinden dat zij eigenlijk te weinig tijd aan de Tweede Wereldoorlog kunnen besteden. Zij zouden meer zaken willen behandelen, vooral ook omdat leerlingen in dit onderwerp bovenmatig zijn geïnteresseerd. Zelf willen de docenten de oorlog in een breder historisch perspectief plaatsen, zodat kinderen het ontstaan daarvan beter begrijpen.
Zij merken dat jongeren met een islamitische achtergrond andere opvattingen hebben over Joden dan andere leeftijdgenoten. Ze associëren Joden vaak met onderdrukking van moslims in Palestina. Docenten zeggen dat zij extra aandacht moeten besteden aan begrip bij deze leerlingen.
Verzet speelt kleine rol
Jongeren tot 18 jaar identificeren zich sterk met de slachtoffers van de oorlog en stellen zich levendig voor hoe zij zich gevoeld moeten hebben. Ze spreken met afgrijzen over hoe Joden de gaskamers ingingen zonder dat ze wisten wat er ging gebeuren. Over de gevolgen van de bezetting voor het gewone leven gaat het bij jongeren minder dan bij volwassenen. Het verzet speelt slechts een kleine rol in hun kijk op de oorlog.
Kinderen van de basisschool zijn verontwaardigder over de Jodenvervolging dan middelbare scholieren. Zij weten er meer over te vertellen en reageren emotioneler. Vooral basisschoolkinderen zijn gefascineerd door de persoon Hitler. Ze zijn vol onbegrip en afschuw voor zijn daden.
Documentaires
Het Kenniscentrum Oorlogsbronnen, een samenwerkingsverband van onder meer archieven en musea, wilde weten hoe Nederlanders aan hun informatie over de Tweede Wereldoorlog komen. Opmerkelijke uitkomst is dat twee op de drie Nederlanders hun kennis halen uit documentaires. Dat geldt vooral voor mensen met een lage opleiding. Hoogopgeleiden gebruiken daarbij ook geschiedenisboeken. Slechts een heel klein deel van de onderzochten komt in aanraking met de Tweede Wereldoorlog via het archief.
Bron: Trouw
