Lang leve de koning en de koningin ! – column Awraham Meijers

Het is het lot van koningen goed te handelen en uiteindelijk toch beklad te worden.
Antisthenes (Grieks filosoof 445-365 v.Chr.)

Woensdag 27 april, Koningsdag met dit jaar een bezoek van het koningspaar aan Maastricht. Na twee jaar corona-stilte wordt een traditie weer opgepakt. Wat zal het vandaag een uitbundig feest worden. Laat dat maar aan de Limburgers over.

Grappig dat ik met het opschrijven van deze column eerst begon met ‘Koninginnedag’, een ingesleten automatisme in woord en schrift. Maar uiteraard wel fout. Het schijnt dat veel mensen zich hier nog weleens vergissen. Tja, sinds 1891 wordt deze dag op nationaal niveau gevierd en waren het sindsdien de koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix, die hun verjaardag met ons, het gewone volk, vierden. Tot negen jaar geleden Willem-Alexander de troon besteeg. Koningsdag is dus nog steeds effe wennen.

Opgegroeid in Doesburg heb ik goede herinneringen aan de Koninginnefeesten zoals die daar werden gevierd. In de ochtend van de 31ste augustus met de school naar het gemeentehuis, waar de burgemeester namens de jarige koningin Wilhelmina de door ons gebrachte aubade in ‘ontvangst nam’. Leve onze koningin!

Als het mooi weer was – het was vroeger altijd mooi weer, toch? – werd op het schoolplein een kopje chocolademelk gedronken. Het kopje moest je zelf van huis meenemen. De docenten… Sorry: de juffen en meesters waren extra aardig, maakten grapjes en deden mee met bijvoorbeeld touwtjespringen, hinkelen en balspelletjes. Op straat gonsde het van de gezellige activiteiten. Volksdansen, vaandelzwaaien, steltlopen en op het voetbalveld sportwedstrijden en vogelschieten – niet op een echte vogel, maar een houten vogel op een hoge paal. Degene die deze naar beneden schoot was die dag ook koning, schutterskoning.

In de avond was er een fakkeloptocht en liepen we vrolijk achter de muziek van muziekkorps de Voormalige Schutterij Doesburg. We zongen oneindig vaak: ‘Oranje boven, oranje boven, leve de Wilhelmien…’. Het was tijdens deze dagen nog lang gezellig onrustig in de oude Hanzestad.

Radio Oranje
Onbekommerd, zonder enige kennis van de Tweede Wereldoorlog en de niet al te verheffende rol van koningin Wilhelmina ten opzichte van de Jodenvervolging, vierden wij, kinderen van de plaatselijke openbare, christelijke en katholieke lagere scholen, het feest van onze koningin Wilhelmina. Leve de Wilhelmien. Mijn vader mopperde wel eens dat er bij die Voormalige Schutterij twee figuren rondliepen die in de oorlog fout waren geweest: “Dat ze nu tijdens onze nationale feestdag door de stad marcheren is schandalig. Ze hebben vijf jaar kunnen marcheren, da’s meer dan genoeg!”

Ik weet niet of mijn ouders en de ouders van mijn vriendjes toen al wisten dat Wilhelmina in het oorlogsjaar 1944 het spoorwegpersoneel via de vanuit Londen opererende Radio Oranje complimenteerde omdat ze volgens haar zo prachtig hun vaderlandse plicht hebben vervuld. Dit schouderklopje van Hare Majesteit betekende voor de NS niets minder dan een stimulans om op de ingeslagen (spoor)weg verder te gaan. In totaal zijn circa 103.000 Joden door de Nederlandse Spoorwegen naar de dood vervoerd. Nee, ze was beslist geen antisemiet, maar heeft volgens sommige historici vanuit haar veilige Londense ballingschap niet voortdurend en expliciet gewaarschuwd voor de Jodenvervolging.

Uiteraard is onze huidige monarch niet verantwoordelijk voor de gemaakte fouten van zijn overgrootmoeder. Zoals het bijvoorbeeld ook onze huidige generatie Nederlanders niet kwalijk mag worden genomen dat er tot 1863 door onze voorouders slavenhandel werd bedreven. Daarvoor zijn uiteraard oprechte excuses aangeboden.

Walter Raleigh
Schiet me ineens mijn eerste ‘kennismaking’ met Willem-Alexander te binnen: Ik had een klein rolletje als ridder Walter Raleigh bij het Zuid-Nederlands toneelgezelschap Ensemble. Het stuk dat werd gespeeld heette: ‘Elisabeth, de vrouw zonder man’ (auteur André Josset). Het leger van Koningin Elisabeth I is in Ierland tijdens de negenjarige oorlog (1594 -1603) verslagen. Besloten wordt dat Essex, haar ex-minnaar (Hans Culeman) Elisabeth (Caro van Eyck) daarom (!) moet vermoorden. Hij kon nog steeds haar paleis in- en uitlopen, bij wijze van spreken. Essex rent op een gegeven moment met een geladen pistool haar slaapkamer binnen, maar wordt vertederd door haar ontzette reactie en mooie lichaam. Het avontuur eindigt gezellig saampjes in de bedstee. Mooi toch?

Op de avond van de 27ste april 1967 hadden we een voorstelling in Doetinchem. Na het gerollebol in de Britse bedstee is het pauze. Na de pauze verschijnt de directeur van de schouwburg op het toneel, voor het nog gesloten gordijn en zegt een blijde boodschap te hebben: “Zojuist, dames en heren, ontvingen wij het bericht dat de koningin is bevallen van een zoon”. De acteurs kregen een lachstuip, Caro van Eyck kwam bijna niet meer bij. Met veel moeite (elkaar vooral niet aankijken was het advies) werd uiteindelijk na een oponthoud van zo’n tien minuten verder gespeeld.

Willem-Alexander heeft twee jaar geleden tijdens de 4 mei herdenking op de Dam zijn persoonlijke excuses aangeboden voor het falen van zijn overgrootmoeder: “Medemensen, medeburgers in nood, voelden zich in de steek gelaten, onvoldoende gehoord, onvoldoende gesteund, al was het maar met woorden. Ook vanuit Londen, door mijn overgrootmoeder, toch standvastig en fel in haar verzet. Het is iets dat me niet loslaat.” Het waren aangrijpende woorden, want oprecht en betrokken. Onze koning, die net als ‘gewone mensen’ wel eens iets doms doet of zegt, is nochtans een man naar mijn hart. Dus vieren we vandaag graag zijn verjaardag.

De wereldberoemde Maastrichtenaar André Rieu zei al dat hij hoopt op woensdag Willem-Alexander en Máxima te kunnen verleiden tot het dansen van een wals. Ben benieuwd.

Lees ook:
Wachters van de Dode Zee… – column Awraham Meijers
‘Eerst het goede nieuws, maar doe wel alvast je veiligheidsriemen om – helmpje op – voor wat er daarna nog komen gaat. Zoals bekend daalt het waterpeil in de Dode Zee, die grenst aan Israël en Jordanië, met meer dan één meter per jaar. Als deze trieste ontwikkeling niet wordt gestopt, zal zich binnen afzienbare tijd een ecologische ramp voltrekken. Want het catastrofale afkalven is al ruim twintig jaar aan het dooretteren, waardoor het wateroppervlak van de Dode Zee (breedte vijftien kilometer, lengte vijftig kilometer) in deze tijd al met dertig procent is afgenomen!..’

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.