Lewin wilde geen onderduikkind zijn – in memoriam

Op 85-jarige leeftijd is journaliste en schrijfster Lisette Lewin overleden. In het verleden stond ze onder andere bekend om haar romans en reisreportages. Haar bekendste fictieboek ging over het oorlogsverleden van haar Joodse familie. Ondanks dat ze om haar verleden bekend stond, wenste Lewin niet als ‘onderduikkind’ gezien te worden. Ze schreef onder andere voor de Volkskrant en Vrij Nederland.

Lisette Lewin werd op 14 augustus 1939 in Den Haag geboren uit Joodse ouders. De baby en haar familieleden werden algauw geconfronteerd met de Tweede Wereldoorlog: in de meidagen van 1940 was Lewin nog een één jaar oud. De Jodenvervolging werd in gang gezet en het gezin kwam in het nauw. Het lukt om de jonge Lewin te laten onderduiken. Haar vader overleefde de Sjoa, maar haar moeder werd in een van de vernietigingskampen vermoord.

Tropen

Eind jaren vijftig verhuisde de familie naar Indonesië, waar Lewin zich verder ontwikkelde. Ze genoot in de tropen en had er een mooie tijd. Achteraf zou ze zeggen dat dit misschien wel de gelukkigste van haar leven was. Toen haar familie naar Nederland was teruggekeerd, begon Lewin als freelancer te schrijven voor onder meer de Volkskrant, NRC Handelsblad en Vrij Nederland. Ook publiceerde ze een studie over illegale uitgevers in Nederland.

Slavistiek

Lewin ging Frans studeren in Parijs, maar had het te druk met de socialistische acties. Terug in Nederland begon ze aan de studie Slavische talen, maar ze kon niet voor het eerste tentamen Russisch slagen en is er snel mee opgehouden. Het schrijven lag haar uiteindelijk veel beter. Wel bleef ze een fascinatie voor de Russische cultuur en literatuur houden.

Boeken

In 1983 debuteerde Lewin met ‘Het clandestiene boek 1940-1945’, waarna twee jaar later een reisboek volgde. Haar roman Voor bijna alles bang geweest werd in 1989 goed ontvangen. Er zijn ook 65.000 exemplaren van verkocht. De roman beschreef de oorlogsgeschiedenis van haar familie, zij het met fictieve namen, en werd in 1990 bekroond met een Gouden Ezelsoor en werd later vertaald in het Duits.

Marathoninterview

Lewin gold gedurende de jaren negentig als een bekend schrijfster, die met romans en reisverhalen op de markt kwam waarvan soms wel 80.000 stuks werden verkocht. In 1995 nam ze deel aan het programma Marathoninterview met de VPRO. Het dieptegesprek met Jan Haasbroek is online terug te luisteren. De interviewer leek daarin te suggereren dat Lewin een drankprobleem had.

‘Geen onderduikkind’

Een aantal titels van Lewin had een Joodse invalshoek of een aan de oorlog gerelateerd thema. In 1996 schreef ze Vorig jaar in Jeruzalem en een jaar later kwam Herfstreis naar Dantzig uit. Tegen NRC Handelsblad zei ze in 1999 niet alleen maar bekend te willen zijn van haar Joodse of Sjoa-verhalen. “Ik word graag uitgenodigd voor literaire avonden en toch weiger ik te komen zodra ik merk dat ze me niet als schrijfster willen maar als onderduikkind. Ik laat me niet opbergen in dat Holocaust-ghetto.”

Stiller

In de nieuwe eeuw ging Lewin door met schrijven. Zo verschenen onder andere Schommelingen van het hart (2005), De verloren savanne (2008) en Bach onder de palmen (2012). Na haar laatste boek werd het stiller rond de schrijfster. In veel van haar boeken speelden historische en maatschappelijke thema’s een rol, vaak tegen de achtergrond van de vele reizen die Lewin heeft gemaakt naar onder andere Israël, Suriname en landen in Zuidoost-Azië, zo wordt thans omschreven.

Overlijden

Lewin was meer dan 35 jaar verbonden aan uitgeverij Nijgh&VanDitmar. Daar wordt getreurd om haar overlijden, op 27 augustus in haar woonplaats Amsterdam. ‘In haar werk toonde ze zich een nieuwsgierig, fijnzinnig observator, met een scherp oog voor detail en het absurde. We zullen haar missen’, aldus de uitgeverij in een verklaring. Ook op Facebook wordt getreurd om haar dood. BDH.