Mijn Joodse begrafenis – column Marc de Hond

Marc de Hond
Marc de Hond

Op de Joodse begraafplaats in Muiderberg liggen mijn moeder begraven, mijn broertje en de ouders van mijn vader. Zelf dacht ik ook dat ik daar ook ooit mijn laatste rustplaats zou vinden. Waarom? Ik vind de soberheid van een Joodse uitvaart mooi: een eenvoudige kist; een sobere en ingetogen sfeer, en ik wilde graag in de buurt van mijn familieleden liggen. Wel zo gezellig.

Inmiddels twijfel ik. Het afgelopen jaar heb ik een aantal Joodse begrafenissen meegemaakt, en een aantal ‘seculiere’. Die waren gewoon in een uitvaartcentrum, zonder dat geloof een rol speelde in de afscheidsdienst.

Het ergst vond ik de steenzetting die ik enige tijd geleden meemaakte op de begraafplaats in Ouderkerk. Een rabbijn die ik niet kende leidde de dienst. Hij begon te praten zonder zich voor te stellen. Hij had ons niet eens welkom geheten. In plaats daarvan heeft hij vijf minuten uitleg gegeven over de herkomst van het woord ‘steenzetting’. Daarna kwamen een aantal gebeden. Pas na ruim een kwartier werd voor het eerst de naam van de overledene genoemd. Hij ging ons een aantal lessen leren op basis van de eerste letters van de naam van de overledene. Op zich goede lessen, maar ze hadden niets met de vrouw in kwestie te maken. Pas na 24 minuten ging het voor het eerst over haar. Althans, toen bekende de rabbijn dat hij haar ongetwijfeld weleens moet hebben ontmoet maar dat hij haar helaas niet voor de geest kon halen en helaas ook niets over haar wist (wel eerlijk!). Wij hadden haar veel beter gekend en hij raadde ons aan om zelf maar even aan wat mooie momenten met onze dierbare te denken.

Stel je voor dat je bruiloft door deze rabbijn op deze manier geleid zou worden: “ik ken jullie niet, de mensen hier kennen jullie vast veel beter. Die kunnen nu zelf denken aan een mooi moment dat jullie samen hebben meegemaakt. Jullie kennen elkaar natuurlijk het allerbeste. Denk nu maar aan iets leuks over elkaar. Dan doe ik nu een half uur willekeurige gebeden en daarna: MAZZELTOF!”

Hij rondde zijn verhaal af met iets in de trant van: “de dood maakt niet zoveel uit, aangezien iedereen geboren wordt en uiteindelijk iedereen ook weer doodgaat.” Nou, die kunnen we in ons zak steken. Dit was het moment dat ik overwoog om hem te tackelen en dat de man naast mij in mijn oor fluisterde en grapte: “nu weet ik waar ik hem van ken: www.budgetrabijn.nl”.

Ja, ik begrijp dat er nog mensen zijn die geloven dat iemand die een goed leven heeft geleid pas door God wordt opgenomen in de hemel als op Aarde een man met een keppel en een lange baard een aantal toverspreuken hardop uitspreekt. Maar het is 2018. Zo’n ceremonie hoeft toch niet alleen maar over jodendom, de Torah en God te gaan? Mag dat niet gewoon gaan om de vrouw waar we vandaag definitief afscheid van nemen? Als iedereen die aanwezig was in een minuut zijn of haar favoriete herinnering aan onze dierbare had verteld, dan hadden we toch een zoveel warmere en fijnere bijeenkomst gehad.

Bovendien: de uitvaartdiensten op Muiderberg en in Ouderkerk vinden plaats in een klein gebouwtje waar nauwelijks zitplaatsen zijn; waar het in de winter altijd ijskoud is (de meeste aanwezigen blijven dan staan, op elkaar gedrukt en met hun jassen aan). De sprekers zijn vaak slecht te zien en slecht te verstaan. Is dit anno 2018 de ambiance om afscheid te nemen van je geliefde? Het gebouwtje op Muiderberg is nota bene van top tot teen voorzien van koude badkamertegels omdat dit de ruimte was waar vroeger de lijken werden gewassen.

Vergelijk dat eens met de uitvaart die ik vorige week meemaakte op Westgaarde in Amsterdam. Een seculiere dienst waar niet God centraal stond maar de opa van mijn beste vriend. Iedereen had een mooie zitplaats met goed zicht op het spreekgestoelte. Er was een uitstekende geluidsinstallatie met microfoons waardoor de sprekers goed te verstaan waren. Er waren mooie speeches met emotionele anekdotes. Ik had de overledene persoonlijk niet zo goed gekend, maar na afloop wist ik alles over hem. Het was een prachtig afscheid.

Categorie: |

Home » Nieuws » Mijn Joodse begrafenis – column Marc de Hond