Na boek nu ook speelfilm over kampcommandant Gemmeker

Een paar maanden na het verschijnen van het boek van Ad van Liempt over oud-kampcommandant Albert Konrad Gemmeker komt er nu ook een korte speelfilm over de nazi uit. De premiere is vrijdag in Herinneringscentrum Kamp Westerbork. In de film spelen de acteurs Jacob Derwig en Michael Epp mee. Die laatste kruipt in de rol van Gemmeker, de zogeheten ‘gentleman commander’. Op het boek van Van Liempt kwam dit voorjaar kritiek van columnist Frits Barend en anderen. Zij twijfelen aan het onderzoek dat hij deed. Over de film, die los staat van het boek, bestaan vooralsnog geen kritische geluiden.

Select gezelschap
De speelfilm ‘Gemmeker’ van regisseur Robert Schinkel wordt vrijdag voor het eerst in het voormalige kamp Westerbork vertoond. Daar zal een klein, select gezelschap de film alvast bekijken. Het dan exact 75 jaar geleden dat de laatste trein uit Westerbork vertrok. “We besteden daar niet apart aandacht aan, want elk transport is voor ons even belangrijk”, zegt directeur Gerdien Verschoor van het herinneringscentrum tegen RTV Drenthe. “Elke week worden alle namen opgelezen van degenen die in die week destijds zijn afgevoerd. We hebben voor iedereen evenveel respect.”

Lastige vragen
In de film is een hoofdrol weggelegd voor de Joodse overlevende Mauritz Frankenhuis (Derwig), die Gemmeker opzoekt en met lastige vragen confronteert. Frankenhuis werd met zijn vrouw en twee dochters september 1944 vanuit Westerbork naar Theresiënstadt gedeporteerd. Het gezin overleefde het kamp. In 1948 zocht Frankenhuis de Duitse commandant dus op. Hij zat in de gevangenis in Assen in afwachting van zijn proces. Hij werd later veroordeeld tot een gevangenisstraf van tien jaar. Gemmeker kwam in 1951 vervroegd vrij wegens goed gedrag en verhuisde naar Düsseldorf.​Frankenhuis had zeventig vragen voor de Duitser, die volhield dat hij niet wist welk lot de Joden te wachten stond en dat hij slechts bevelen uitvoerde.

Joden- en Roma-transport
In Westerbork liet Gemmeker een van de transporten op film zetten. Hij wilde daarmee een goede sier maken naar het regime in Berlijn. Deze filmbeelden zouden later de enige bestaande beelden van de Jodentransporten zijn. De beelden zijn daarom opgenomen in het UNESCO Werelderfgoed. Voor de speelfilm zijn delen van Gemmekers film gerestaureerd en ingekleurd. Maker Schinkel noemt dit ‘indrukwekkend en confronterend’, aldus RTV Drenthe. “Het brengt Westerbork dichterbij dan ooit. We zien nu haarscherp gewone mensen die een gruwelijk einde tegemoet gaan.”

Boek Van Liempt
Eerder bracht tv-maker Ad van Liempt een boek uit over het leven van Gemmeker. Daarop kwam kritiek, onder meer van journalist en columnist Frits Barend die vindt dat de maker pronkt met andermans werk. Van Liempt gaf rond het uitkomen van het boek aan dat hij de ‘smoking gun’, het antwoord op de vraag of Gemmeker afwist van het lot van de Joden, Sinti en Roma, niet had gevonden.

Lees ook:
‘Ad van Liempt pronkt met andermans veren’ – een andere kijk op de gevierde historicus
Op 9 mei zal Ad van Liempt aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) promoveren op zijn biografie van de kampcommandant van Westerbork, Albert Gemmeker. In 2010 is hij al ­benoemd tot eredoctor aan de Universiteit van Amsterdam. Matthijs van Nieuwkerk noemde Van Liempt in DWDD ‘mentor van ons allen als het om televisiejournalistiek gaat’ –column Frits Barend.