NIOD viert tachtigjarig bestaan met symposium

Het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, kortweg NIOD, bestaat donderdag tachtig jaar. Om het feest compleet te maken, was niemand minder dan burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) van Amsterdam uitgenodigd. Drie dagen na 5 mei 1945, op Victory in Europe of VE-Day, werd het instituut door onder meer wijlen Loe de Jong opgericht.

Destijds bestond het Rijksbureau voor Documentatie van de geschiedenis van Nederland in Oorlogstijd (RIOD) om met onafhankelijk onderzoek de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Nederland en Nederlands-Indië in kaart te brengen. Tachtig jaar later is dit nog altijd een van de doelen van het nu hetende NIOD, hoewel in vergelijking met de begindagen het werkveld van de organisatie aanzienlijk is verbreed. 

Halsema

Ter gelegenheid van het tachtigste verjaardagsfeest vond op woensdag 7 mei een bijeenkomst plaats in het Trippenhuis in Amsterdam, waarin NIOD-onderzoekers en externe sprekers terugkeken op acht decennia van onderzoek. Ook richtten ze samen hun blik op de toekomst. Eregast was burgemeester Halsema, die stelde dat ‘de stem van het NIOD in ons publieke debat noodzakelijk blijft’.

Panelgesprek

NIOD-directeur Martijn Eickhoff opende de lezing, waarna directeur Onderzoek Hinke Piersma, hoogleraar Encyclopedie der Rechtswetenschap en Rechtsfilosofie Wouter Veraart (VU), NIOD-onderzoeker en hoogleraar Herinnering, Geschiedenis en Recht in relatie tot regimewisselingen Nanci Adler (UvA) en hoofddocent Geschiedenis Internationale Betrekkingen Lorena De Vita (UU) aan bod kwamen.

De naam van het instituut is door de jaren geen veranderd. Op 1 oktober 1945 werd die omgezet naar Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie. In het begin werd deze naam nog afgekort tot RvO, later tot RIOD. Reeds op 6 juni 1945 werd door de Chef Staf van het Militair Gezag afgekondigd dat ‘de veiligheid van de Staat vordert’ dat het oprichtingsbesluit van 8 mei moest worden ingetrokken, een besluit dat geen doorgang vond.

Fusie

Op 1 januari 1999 veranderde de naam in het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) en werd het onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Het instituut en de UvA richtten in 2002 het Centrum voor Holocaust- en Genocidestudies op. Dit fuseerde in 2010 met het NIOD tot het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies.

De Jong

Het centrum hield zich sinds 2010 ook bezig met wetenschappelijk onderwijs en onderzoek naar de Holocaust en andere vormen van genocide, zoals de Jodenvervolging in Nederland en de genocide in Rwanda en Bosnië-Hercegovina. Het vormde vanaf het begin onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). In het begin was Loe de Jong chef en later directeur.