Ondanks ruzie veel handel tussen Turkije en Israël

Ondanks de diplomatieke spanningen tussen Israël en Turkije in de laatste vijf jaar, is de handel tussen de twee landen vorig jaar met dertig procent toegenomen. Zo zou de handelsvolume in 2014 ruim 5,5 miljard dollar bedragen. Dit meldde de Israëlische consul-generaal Shai Cohen op de zender CNN Türk (de Turkse subzender van CNN). Hij is de hoogste gezant van Israël in Turkije. Ook Turkse deskundigen zeggen dat de handel tussen beide landen nog nooit zo groot was. Het wordt tijd om de realiteit eens onder ogen te zien, zo luidt het.

Schone lei
Volgens Cohen zijn er tekenen die erop wijzen dat de Turks-Israëlische betrekkingen genormaliseerd kunnen worden. Beide landen zouden er baat bij hebben om met een schone lei te beginnen, aldus Cohen. Hij noemde drie belangrijke zaken waarbij samenwerking tussen beiden van groot belang is: de strijd tegen IS, energieleveringen en handelsbetrekkingen. “In zo’n chaotische regio kunnen alleen twee democratische landen, Israël en Turkije, het verschil maken. Ook als het gaat om gas en andere energiebronnen, kunnen we spreken van gezamenlijke belangen.”

Flotilla
Het was zondag precies vijf jaar geleden dat het Turkse schip Mavi Marmara de wateren van Israël binnen voer. De boot, die bevolkt werd door pro-Hamas-activisten uit Turkije, had hulpgoederen bij zich. Bestemming: de Gaza-strook. Het Israëlische leger (IDF) waarschuwde de Turken om niet binnen de 24-mijlszone te komen, maar het schip ging verder waardoor IDF-troepen het bestormden. Bij de bestorming kwamen negen Turken om. Het ging om een konvooi van negen schepen, in Israël ‘de Flotilla’ genaamd.

De bestorming zorgde voor algehele verontwaardiging in Turkije, waar de regering van toenmalig premier Recep Tayyip Erdogan (AKP) sprak van Israëlisch ‘staatsterrorisme’. De ambassadeur werd teruggetrokken uit Tel Aviv en de relatie bekoelde. Publiekelijk kwam de ruzie tot een dieptepunt met het boze optreden van Erdogan in Davos tegen de Israëlische president Peres:

Pas onder leiding van de VS kwam er in 2013 weer schot in de zaak. Om de diplomatieke banden te herstellen, had Turkije drie eisen: excuses, de betaling van schadevergoeding aan de nabestaanden en de opheffing van de blokkade van de Gaza-strook. Eind maart 2013 bood premier Benjamin Netanyahu (Likoed) zijn excuses aan aan het Turkse volk. Ook kwam de schadevergoeding los. De blokkade van de Gaza-strook bleef in tact.

Handel erg belangrijk
Turkije staat in de top-10 van de landen waarmee Israël het meeste handel drijft. “In de periode van 2008 tot 2012, die bekend staat als de crisisjaren tussen beide landen, is de handel met meer dan negentig procent gestegen. Sinds de Mavi Marmara is die stijging maar liefst 47 procent. Politieke problemen en harde woorden tegen Israël hebben blijkbaar geen negatief effect op de handel”, stelt Sedat Laçiner, journalist en hoogleraar Internationale Veiligheid en Internationale Betrekkingen. Ook is hij rector aan de Onsekiz Mart Universiteit in de Turkse stad Çanakkale. De waarde van de Turkse handel met Israël is zelfs groter dan de waarde van de totale handel van alle islamitische landen bij elkaar met Israël. “Je ziet in Turkije tegenstrijdigheden in woorden en daden als het gaat om de relaties met Israël”, vertelt Laçiner.

Uitlevering
Turkije en Israel mogen hun ruzie onder druk van de VS dan wel hebben bijgelegd, toch is het nog zeker niet helemaal voorbij. Vorig jaar beval een Turkse rechter de arrestatie van de Israëlische commandanten Rau Aluf Gabiel Ashkenazi, Eliezer Alfred Marom, Amos Yadlin en Avishay Levi. Zij zouden in 2010 betrokken zijn geweest bij de militaire operatie tegen de Mavi Marmara. Het verzoek om arrestatie van de commandanten moest van de rechter naar de internationale politieorganisatie INTERPOL gestuurd worden.

Tot op heden heeft de Turkse regering dit nog niet gedaan. Dit tot grote woede bij de families van de slachtoffers. Volgens kenners zou Ankara vrezen dat een dergelijke stap de relatie met Israël verder zou kunnen schaden. De advocaat van de nabestaanden, Uğur Yıldırım, zegt dat hij aangifte zal doen tegen de ambtenaren die het verzoek van de rechtbank nog steeds niet naar INTERPOL hebben gestuurd [dv].