Onderbroken vasten – column David Serphos

Van nature heb ik een onrustige aard. Daarnaast ben ik snel afgeleid en kan ik me moeilijk ontspannen. Als je dergelijk gedrag vandaag medisch zou moeten kwalificeren, dan kom je waarschijnlijk al snel tot de diagnose ADHD, of in elk geval ADD. Ik heb het 56 jaar zonder pilletjes aardig kunnen maskeren door veel bezig te zijn en die constante onrust om te buigen tot een deugd. Dat altijd maar bezig zijn houdt me jong, denk ik dan maar.

Kiloknaller
Eén van die dingen waarvoor ik een aangeboren ongeduld heb, is sporten of fitness. Dat vergt net dat soort discipline waar ik een ernstig tekort aan heb. En dus kwam ik met de jaren de nodige kilo’s aan die er bij gebrek aan verbranding keurig netjes aan zijn blijven zitten. Diëten leken vaak een aantrekkelijke oplossing, maar die hou ik in de regel precies twee maanden vol. Waarna genoemde kilo’s zich weer spontaan aandienen. Hoe ga je daar als Joodse jongen die van lekker eten (en daar weer veel van) houdt mee om? Door periodiek te vasten.

Van sjoel naar Snoge
Van huis uit ben ik opgegroeid met de regel dat je op Jom Kipoer vast. En dat je naar sjoel (of in mijn geval: Snoge) gaat. Maar wat moet ik de hele dag op één en dezelfde plaats? Dat gaat maar een uurtje goed. En dus bedacht ik in 1998 mijn Amstellandse sjoelentocht. Ik liep rond een uur of negen in de ochtend van mijn huis in Amstelveen eerst naar de nabijgelegen CIZ-sjoel en bleef daar een half uur om een stukje van de dienst mee te maken. Vervolgens liep ik naar Sjoel Amstelveen en deed daar hetzelfde. Dit bid-en-reis-protocol zette zich voort langs Beth Shalom, de Liberaal Joodse Gemeente en het Jacob Obrechtplein. Daar kreeg ik standaard een inzakkertje.

Maar het vervolg werd interessanter. In oostelijke richting wandelend door Amsterdam-Zuid deed ik de Albert Cuypmarkt aan en bereikte dan tegen een uur of vijf ‘s middags de Gerard Dousjoel in de Pijp (mfisschien wel de meest onderschatte sjoel van Nederland: vriendelijke mensen, een sympathieke rabbijn en een bijzonder sfeervolle plek.) Tegen zes uur in de middag kwam dan het laatste stuk: door de Utrechtsestraat naar de Snoge op het Mr. Visserplein. Thuis. Hoge hoed op en nog een kleine twee uur volhouden. Dan snel naar Amstelveen waar het aanbijten kon beginnen. Dat voelde als een grote en welverdiende beloning en at ik me langzaam-maar-zeker richting een hyperglykemisch hoogtepunt.

Corona lockdown
Meer dan twintig jaar lang ging dat goed. Soms liepen er familieleden of vrienden met me mee richting Amsterdam Centrum. Supergezellig en als je samen niet eet, is gedeelde smart halve smart. Maar toen kwam Corona. Ik had dit jaar voor het eerst graag het Bendigamos-minjan in mijn route willen opnemen, want als half-Portugees geniet ik van de manier waarop Nachshon Rodrigues Pereira de Portugees-Joodse tradities heeft weten samen te smelten met een frisse blik op sociale interactie. De diensten kan je volgen in het Hebreeuws of via een fonetische vertaling. Hij betrekt de bezoekers bij de dienst en doet dat heel erg goed. Maar dit jaar moest je je dus voor alle sjoels aanmelden en dat viel niet te combineren met de spontaniteit die aan mijn sjoelentochttraditie ten grondslag ligt. En dus bleef ik voor het eerst thuis. En volgde via een online verbinding de dienst in de Curaçaose Snoa, waar rabbijn (‘rabina’) Georgette Kennebrae voor het eerst de “Quipur” dienst leidde.

18:6
Maar hoe moest dat nou met het vasten? Door die sjoelentocht, die me de hele dag lekker bezig hield, dacht ik die hele Jom Kipoer niet aan eten. Maar als je thuis zit, krijg je trek. Toch heb ik het gered, maar ik heb ik misschien enigszins vals gespeeld. Zo’n zes maanden geleden begon ik namelijk met intermittent fasting. Dit is een verzamelnaam voor een eetpatroon (uitdrukkelijk geen dieet) waarbij je volgens een bepaald schema slechts gedurende een paar uren per dag eet en de overige uren vast. Onderbroken vasten dus. In mijn geval volg ik het 18:6 schema, waarbij ik door de bank genomen tussen 13:00-19:00 uur eet en vanaf 19:00 tot de volgende middag 13:00 uur vast. Niet alleen voel ik me hier goed bij, ik ben er wat kilo’s bij afgevallen en mijn bloedsuiker- en cholesterolwaarden zijn verbeterd (dit is overigens geen aanbeveling; volg vooral het advies van uw huisarts of diëtist). Een bijkomend gelukje is dat ik weinig honger heb en mezelf rond één uur ‘s middags moet helpen herinneren om iets te gaan eten. Grote trek heb ik dan niet. En dat gaat dus al zes maanden goed.

Kleine moeite
Met Jom Kipoer in aantocht vroeg ik me af hoe mijn intermittent fasting-ritme zou uitpakken als ik in plaats van 18 uur nu 25 uur zou vasten. U raadt het vast al: het was te makkelijk. Toen het tijd was om aan te bijten had ik zoiets van: “Ik kan wel wat eten, ja.” Maar rammelde ik van de honger? Niet echt. Hetgeen de vraag met zich meebrengt: is vasten echt vasten in de zin van Jom Kipoer als het je nauwelijks moeite kost? Ik durf het een rabbijn niet te vragen, want dan krijg je meestal een antwoord dat je niet wil horen. Zoals: “In jouw geval moet je twee dagen vasten.” Dus daar waag ik me niet aan.

Warme chocolademelk en pan levi
Feit is dat ik Jom Kipoer gezond en wel ben doorgekomen. En geloof me of niet: de volgende dag woog ik honderd gram minder dan bij aanvang van Jom Kipoer. En dat terwijl ik van half negen tot tien uur ‘s avonds verschrikkelijk heb zitten eten en snoepen. Want wie kan aanbijten afslaan als je zus een heerlijke kippensoep heeft gemaakt en daarnaast de lekkerste Curaçaose zoetigheden heeft uitgestald? Zo ben ik gewend het vasten te breken met warme chocolademelk en webu batí (een soort advocaatachtig ei-met-suikermengsel dat bovenop de chocolademelk wordt gegoten) en Pan Levi (in Joods Nederland bekend als plevekoeken). En lekkere suikercake.

Dat allemaal en dan toch afvallen? Ruim vijfhonderd jaar na het vertrek van mijn voorouders uit Spanje heb ik dan toch het ei van Columbus ontdekt! Nu nog de eeuwige jeugd.

Nog veel jaren. Of zoals de Portugese Joden zegen: Scrito e sellado; dat het (toegewenste levensjaar)  mag zijn geschreven en verzegeld.

Lees ook:
Brengt Joodse verscheidenheid ook eenheid? – column David Serphos
‘Jodendomsbeleving kent in Nederland een veelkleurig pallet. Je kan lid zijn van een liberaal-Joods kerkgenootschap en je kan een traditioneel Joods leven leiden. Je kan lid zijn van een orthodox-Joods kerkgenootschap en vrijzinnig leven. Je kan asjkenazische of Portuguese of Midden-Oosterse tradities volgen. Je kan modern-orthodox of modern-progressief zijn. Je kan peijes-met-streimel-Joods zijn…’