Onderzoek Kasteel Oud-Wassenaar inzicht over onderhandelingen Joden en Duitsland op
Twee onderzoekers zijn de archieven van Kasteel Oud-Wassenaar ingedoken om te speuren naar de eerste onderhandelingen rond de Claims Conference. Woensdag presenteerden ze de resultaten van hun onderzoek in Den Haag. Dat gebeurde op Holocaust Memorial Day, de dag waarop jaarlijks de bevrijding van Auschwitz wordt herdacht. In het kasteel, dat in de bange jaren ’40-’45 werd gebruikt als hotel voor de Duitse bezetter, vonden de eerste onderhandelingen over schadevergoeding aan de Joodse wereldgemeenschap.
Onderzoeker Hanco Jürgens van het Duitslandinstituut en conservator Sjoa Annemiek Gringold van het Joods Cultureel Kwartier doken samen het archief van het kasteel in. Ze deden hun relaas op Radio 1 in Met Het Oog Op Morgen. “Tijdens de oorlog was dit kasteel een hotel voor hooggeplaatste nazi’s, zoals Seyss-Inquart, maar na de oorlog werd hier onderhandeld over compensatie van Joden,” aldus Jürgens in het programma. Seyss Inquart was tussen 1940 en 1945 rijkscommissaris, de hoogste vertegenwoordiger van nazi-Duitsland in Nederland.
Na de oorlog werden er op Kasteel Oud-Wassenaar de eerste onderhandelingen gevoerd tussen Israël, de Verenigde Staten en de Bondsrepubliek Duitsland, de rechtsopvolger van nazi-Duitsland. Amerika vertegenwoordigde de Joden buiten de staat Israël. “In Duitsland waren mensen behoorlijk geïndoctrineerd. Er was niet meteen een meerderheid voor compensatie”, zegt Jürgens. Zodoende waren de Duitsers in eerste instantie niet happig op het praten over schadevergoedingen. Later kwam daar verandering in.
De Duitse onderhandelaars en toenmalige bondskanselier Konrad Adenauer (CDU) ontvingen zelfs bombrieven van boze burgers. “Die zijn opgemaakt voordat ze bij de personen zelf aankwamen.” vertelt Jürgens. “De bondskanselier besloot destijds om het ook niet openbaar te maken dat ze waren verzonden, uit angst dat dat antisemitisme weer aan zou wakkeren.” Ook in Israël was er twijfel over de gesprekken. Gringold: “Een heel groot deel van die staat was natuurlijk ook beschadigd. Ze wilden niet meteen aan tafel met Duitse onderhandelaars. En er waren ook groepen die hebben opgeroepen tot wraak.”
Na een ingewikkelde start kwamen de onderhandelaars er samen uit. Dat duurde een paar jaar. In 1952 werd het Verdrag van Luxemburg ondertekend. “Dat was eigenlijk de eerste stap waarmee Duitsland iets van reparatie probeerde te doen. Zowel op materieel als immaterieel gebied,” aldus Gringold. Later kwamen er veel meer Wiedergutmachungen. Ze benadrukt dat het proces nog steeds niet is afgerond. “Tot de dag van vandaag zijn er nog steeds disputen. En er is nog steeds behoefte aan enerzijds erkenning en anderzijds aan compensatie of restitutie van geroofde goederen.”
