Rol KGB in oorlog 1967 aan het licht gebracht

Gevechten tussen Israelische en Egyptische leger
wiki

De Sovjet-Unie blijkt een grote rol te hebben gespeeld in het ontstaan van de Zesdaagse Oorlog. Uit documenten die kortgeleden zijn vrijgegeven door de KGB, valt op te maken dat deze geheime dienst jonge Israëliërs voor spionage rekruteerde.

Een jonge spion met de codenaam Boy voorzag de KGB van allerlei militaire informatie.  Boy deed dat in overleg met Shin Bet, de Israëlische binnenlandse veiligheidsdienst. Toen hij bij Shin Bet meldde dat hij door de KGB werd opgeleid tot top spion, kreeg Boy te horen dat hij het spelletje mee moest spelen. Hij gaf de Russen informatie die hij kreeg van de Israëlische veiligheidsdiensten, een deel ervan was nep en de rest was ongevaarlijk voor Israël.

In juni 1967 zagen Kotov en zijn kameraden in Tel Aviv dat Israël zich op een oorlog voorbereidde. Hun superieuren in Moskou waren er van overtuigd dat er geen oorlog zou komen, ondanks dreigementen uit de Arabische landen en het plaatsen van troepen om Israël heen. Toch vroegen de leiders van de KGB hun agenten om informatie. Shin Bet besloot “onze dubbelagenten te activeren om te proberen een oorlog te voorkomen” door de Russen correcte informatie in handen te spelen, aldus Reuven Merchav, één van de contactpersonen van Boy in een artikel van Ronen Bergman voor de New York Times.

Spanningen
Boy kreeg de opdracht om een ontmoeting met Kotov te regelen om hem te vertellen dat Israël zeer veel legereenheden had gestationeerd langs de grens met Egypte als voorbereiding voor oorlog. Als de Sovjet-Unie niets zou doen om de spanningen te verminderen en ervoor te zorgen dat de Egyptische troepen zich terugtrokken uit de Sinaï, zou Israël als eerste aanvallen. Ook een andere dubbelagent, een Poolse journalist, kreeg deze instructies.

De informatie werd door de KGB-agenten doorgegeven aan Moskou, maar dat had geen invloed. Het bedrog en de desinformatie die gefabriceerd waren in het hoofdkwartier van de KGB hadden er al voor gezorgd dat Israël en zijn buren op een onomkeerbare weg naar oorlog waren.

De Sovjetunie probeerde op deze manier het machtsevenwicht in het Midden-Oosten te veranderen in zijn eigen voordeel. De manier waarop dat gebeurde, leidde tot de Zesdaagse Oorlog. De KGB noemde deze handelwijze ‘Actieve Maatregelen’. Uit de vrijgegeven documenten blijkt dat deze ‘maatregelen’ tot doel hadden “nuttige invloed uit te oefenen op belangrijke aspecten van het politieke leven in het land dat het doelwit is, inclusief zijn buitenlandse beleid; de tegenstander misleiden; het ondermijnen en verzwakken van de positie van de tegenstander.”

Antisemitisch
De leiding van de KGB was antisemitisch en zag in Israël en het ‘wereld-Jodendom’ een “gevaar dat bijna net zo groot was als de belangrijkste vijand, de Verenigde Staten.” De KGB was vastbesloten Israël te destabiliseren, een doel dat volledig buiten proportie was ten opzichte van de macht en invloed van dit land. In april 1967, toen de oorlog in Vietnam voor de Amerikanen voorspoedig verliep, besloot de leiding van de Sovjet-Unie dramatische ‘actieve maatregelen’ te nemen om Israël te verzwakken en daardoor ook een klap uit te delen aan de VS.

Door het verspreiden van nep-informatie hoopte Moskou de afhankelijkheid van Syrië en Egypte van de Sovjet-Unie te vergroten en Egypte’s betrokkenheid bij de spanningen in het Midden-Oosten te versterken door de Egyptenaren over te halen hun spierballen aan Israël te tonen.

Moskou gebruikte het bezoek van de vicepresident van Egypte, Anwar el-Sadat, aan het Kremlin om ‘strikt geheime’ informatie met hem te delen dat Israël zijn troepen bij de noordgrens aan het concentreren was om Syrië aan te vallen. Sadat werd geacht Syrië te helpen in geval van oorlog.

Maar het waren leugens. Israël was zijn troepen helemaal niet bij de noordgrens aan het concentreren, want de Israëlische inlichtingendiensten dachten dat Syrië het te druk had met interne conflicten en dat Egypte niet beschikbaar was voor oorlog door zijn militaire inmenging in het toenmalige conflict in Jemen. Dat was ook zo. Geen van beide landen zat echt te popelen om een oorlog met Israël te beginnen.

Op basis van de berichten uit Moskou beval de Egyptische president Nasser zijn leger om de Sinaï in te trekken en eiste dat de Verenigde Naties hun vredestroepen daar terug zouden trekken. Vervolgens verklaarde hij dat de Straat van Tiran, Israëls enige toegang tot de Rode Zee, gesloten werd voor Israëlische schepen. De Sovjet-Unie steunde Nasser, omdat men geloofde dat Israël geen oorlog zou durven beginnen en zelfs als zij dat wilde, dat de VS dat tegen zou houden.

Provocaties
De Egyptische provocaties werden in Israël als een daad van oorlog gezien en het leger werd gemobiliseerd. De legerleiding zette premier Levi Eshkol onder druk om een preventieve aanval op Egypte goed te keuren. Eshkol probeerde nog om Moskou te er van te overtuigen dat Israël helemaal geen plannen had om Syrië aan te vallen. Hij ontbood de Russische ambassadeur midden in de nacht en stelde voor dat zij samen de Israëlisch-Syrische grens zouden inspecteren om te zien dat er niets bijzonders gebeurde. De ambassadeur wees de uitnodiging af.

Pas toen de situatie geheel uit de hand was gelopen, probeerde Moskou een oorlog te voorkomen. In een geheime brief aan de Amerikaanse president Johnson eiste de Sovjet-Unie dat hij ervoor zou zorgen dat Israël Syrië of Egypte niet zou aanvallen. Tegelijkertijd vroegen de Sovjets Egypte om geen oorlog te beginnen. Maar zij vroegen Nasser niet om zijn troepen terug te trekken. De Sovjet-Unie bleef verkeerde informatie geven aan zijn bondgenoten Syrië en Egypte. Bovendien keurden zij militaire vluchten van Egypte over de Israëlische kerncentrale in de Negev goed.

Op 1 juni 1967 kreeg Israël van de VS groen licht om een preventieve aanval te openen. Dat gebeurde op 5 juni. Tot ontsteltenis van de Sovjets won Israël de oorlog in slechts zes dagen. De tactiek van de KGB had uiteindelijk rampzalige gevolgen voor de belangen van de Sovjet-Unie in het Midden-Oosten.

Categorie:

Home » Achtergrond » Rol KGB in oorlog 1967 aan het licht gebracht