NIOD: Rotterdam profiteerde van anti-Joodse maatregelen nazi’s

De gemeente Rotterdam heeft geprofiteerd van de anti-Joodse wetten die de nazi’s in de bange jaren ’40-’45 doorvoerden. Dat stellen onderzoekers van het NIOD Instituut voor oorlogs, Holocaust en genocidestudies. De gemeente onteigende Joods vastgoed binnen de brandgrens van het bombardement van Rotterdam. Daarbuiten legde het stadsbestuur extra straatleges op. Rotterdamse Joden die de Sjoa overleefden en na de bevrijding om een restitutie vroegen, werd verweten dat ze ‘ondankbaar’ waren. De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb (PvdA) liet het onderzoek instellen.

Onbillijk
De onderzoekers gingen in 2018 aan de slag. Ze probeerden te achterhalen in hoeverre er in de Maasstad gemeentelijke heffingen waren en of de Joden rekeningen kregen die achteraf als onbillijk kunnen worden beschouwd. Ook moest er duidelijkheid komen of er na 1945 rechtsherstel heeft plaatsgevonden van door de gemeente Rotterdam gekocht of geëxploiteerd Joods bezit.  Verder onderzocht het NIOD of na de oorlog sprake was van ‘misstanden of immoreel gedrag’ door de gemeente tegen Joodse huiseigenaren die na de bezetting terugkeerden uit de onderduik en concentratiekampen.

Financieel voordeel
Uit het onderzoeksrapport blijkt dat de gemeente Rotterdam handelde conform de gemeentelijke regelgeving. Er was geen sprake van opgelegde boetes wegens achterstallige betalingen of achterstallige belastingen. Tegelijk is duidelijk dat de gemeente financieel voordeel heeft gehad van de anti-Joodse maatregelen, bijvoorbeeld bij het exploiteren van de onteigende huizen. ‘Ook in Rotterdam hield het gemeentebestuur de gemeentefinanciën tijdens en na de oorlog in het oog. Het stuurde aan op zo gunstig mogelijke regelingen voor de gemeente. De leidende bestuurders en ambtenaren hebben zich na de bevrijding nooit extra ingespannen om iets te doen voor gedupeerde Joodse huiseigenaren.

Tegemoetkoming gewenst
De Joodse gemeenschap van Rotterdam wil net als die van Amsterdam en Den Haag moreel rechtsherstel met een financiële tegemoetkoming, verklaren ze in een persbericht. ‘Het enorme leed dat de Joodse bevolkingsgroep is aangedaan kan door een financiële tegemoetkoming niet worden weggenomen, maar het gemeentebestuur kan wel proberen onrechtvaardige bureaucratische beslissingen die in Rotterdam na de Tweede Wereldoorlog gemaakt zijn, zo goed mogelijk te repareren. Een hieruit voortvloeiende tegemoetkoming zal kunnen bijdragen aan het zichtbaar maken van en het in standhouden van vierhonderd jaar Rotterdams Joods cultureel erfgoed en de toekomst borgen voor het Joodse leven in onze havenstad’.

‘Minnelijke regeling’
Volgens het NIOD is moeilijk vast te stellen hoe de Joodse huiseigenaren financieel zijn benadeeld. Ook concluderen de onderzoekers dat het voor de Joodse overlevenden niet eenvoudig was om te protesteren, omdat de herstelwetgeving uitging van het principe ‘minnelijke regeling’. ‘Wie bezwaar maakte, werd al snel ondankbaarheid verweten’, aldus het NIOD. De Joodse gemeenschap van Rotterdam is dankbaar dat de gemeente het onderzoek heeft laten uitvoeren. ‘We gaan ervan uit dat zij het juiste besluit neemt op basis van de in het rapport getrokken conclusies.”

Lees verder:
Aboutaleb wil dat gelovigen niet langer samenkomen vanwege corona
“Het zou van enorme wijsheid getuigen om te zeggen: zelfs de ruimte die het kabinet ons biedt nemen we niet, we gaan naar nul,” aldus burgemeester Aboutaleb van Rotterdam. Hij heeft opgeroepen dat religieuze gemeenschappen niet langer samenkomen in kerken, moskeeën en synagogen. Hij is ernstig bezorgd.