Smalhout breekt lans voor Joods monument Utrecht
‘Vrijwel iedere ontwikkelde Nederlander weet thans wat er in de Tweede Wereldoorlog (1939 – 1945) met de Joodse bevolking is gebeurd. Onschuldige mensen, mannen, vrouwen en kinderen, werden massaal ontvoerd, gemarteld en vermoord door de Duitsers.
Nederland verloor hierdoor ongeveer 100.000 Joodse burgers. De meesten van hen werden na hun arrestatie, met behulp van de Nederlandse Spoorwegen, naar het kamp Westerbork in Drenthe gebracht. Na enkele weken werden de slachtoffers, eveneens per trein, naar het oosten vervoerd om daar onder meer met behulp van gifgas te worden vermoord en daarna gecremeerd. Het meest bekende en beruchte concentratiekamp was Auschwitz. Die naam is thans het symbool geworden van alles wat gruwelijk, wreed en onmenselijk is.
De Duitse massamoordenaars hadden een effectieve techniek om veel Joodse slachtoffers in korte tijd gevangen te nemen, te transporteren en te doden. Het begon altijd met het discrimineren en desocialiseren van alle Joodse burgers. Ze werden verplicht een helgele davidsster op hun kleding de bevestigen. Dwars over die zogenoemde ’Jodenster’ was het woord ’Jood’ gedrukt. Joodse burgers, ook kinderen, waren verplicht die gele ster ook thuis te dragen. Het was dus gemakkelijk om te zien wie een Joodse achtergrond had en wie niet.
Het kenmerken van mensen met behulp van een helgele ster was al een discriminatietechniek uit de middeleeuwen. Ook in ons land heerste eeuwenlang een kwalijk antisemitisme.
Veewagons
Van tijd tot tijd kreeg de Joodse bevolking de opdracht zich te melden bij de politie om gedeporteerd te worden. Men mocht alleen wat handbagage meenemen. De transporttreinen bestonden veelal uit kale vrachtwagons. Heel dikwijls waren het vervuilde veewagons, zonder ventilatie, zonder sanitair. De reis naar Polen duurde meestal twee à drie dagen en was voor de Joodse slachtoffers een marteling, vaak zonder water of voedsel.
Voor ons als mensen van ná de oorlog is het veelal onbegrijpelijk dat het grootste deel van de Joodse bevolking zo gehoorzaam kwam opdraven als de Duitsers weer een razzia hadden gepland. Er zijn foto’s van gemaakt waarop men kan zien hoe hele Joodse gezinnen zichzelf aanmelden voor arrestatie en transport. Ze hebben keurig ingepakte handbagage bij zich en zien er zeer goed gekleed uit. Mannen hebben veelal hun ’zondagse’ pak aan. In hun geval meestal hun sabbatkostuum, met fraaie overjas en een nette hoed.
De vrouwen dragen meestal hun mooiste jurk alsof ze naar een feest gaan. De kinderen zien er vaak uit als modellen uit een modeblad. Wetend wat hun lot zou zijn, kan men nadenken over hun vreemde besluit mooie kleren aan te trekken. De verklaring is dat in Nederland destijds het ondernemen van een reis iets bijzonders was. Daar trok je je beste pak voor aan. Ook al eindigde deze reis in Zandvoort of in een concentratiekamp met gaskamers en massamoord in Auschwitz, Sobibor of Treblinka.
Ontroerend is te zien de zorg en de toewijding van vaders die hun vrouw en kinderen helpen bij het dragen van de zware handbagage en bij het eindeloos wachten op de verzamelplaatsen vanwaar de treinen vertrokken.
Nederland verloor zoals bekend ruim 100.000 Joodse inwoners. Ze worden op diverse plaatsen herdacht. Maar voor de Joodse Nederlanders uit de stad Utrecht is eigenlijk nog niets gedaan, hoewel de meeste Joodse slachtoffers per trein via Utrecht zijn afgevoerd om elders vermoord te worden. Zij verlieten ons land via het kleine Utrechtse station aan de Maliebaan. Het stationnetje wordt als zodanig niet meer gebruikt en is thans een onderdeel van het Spoorwegmuseum.
De chique Maliebaan was in de oorlog de meest foute straat van Utrecht. Daar zat onder meer het hoofdkwartier van Musserts NSB, de Duitse SS en vele andere fascistische organisaties. Het is de bedoeling bij het Maliebaanstation een monument op te richten met onder meer de namen van de uit Utrecht weggevoerde en vermoorde Joden. Dat zijn er bijna 2000. Er is een commissie samengesteld die dit alles moet organiseren. Het monument zal ongeveer 200.000 euro gaan kosten.
Gênant
De voorzitter van de Stichting Joods Monument Utrecht is ds. W.G. Rietkerk, www.joodsmonumentutrecht.nl. Het is in feite een gênante zaak dat 70 (!) jaar na afloop van de Tweede Wereldoorlog er nog steeds geen monument is voor de Utrechtse slachtoffers van het Duitse antisemitisme.
Gezien het grote aantal Telegraaflezers moet het bijeenbrengen van een kleine twee ton toch te realiseren zijn. Alles is mogelijk. U kunt zelfs een naam adopteren à 50 euro per stuk. Ook de Nederlandse Spoorwegen doen mee, hoewel wij nooit moeten vergeten dat de NS zich in de oorlog door de Duitsers dik heeft laten betalen voor het transport per trein en in veewagons van vrijwel de gehele Joodse bevolking. Dat bracht enige miljoenen guldens op. Het is een inktzwarte bladzijde in de boekhouding van de Nederlandse Spoorwegen.
Er dreigt nu historische vergetelheid die erger is dan de dood. Laten we dat al die vervolgde stakkerds met hun nette sabbatkleding aan niet postuum nog aandoen. Eenmaal sterven is al meer dan genoeg.
Stichting Joods Monument Utrecht, IBAN NL26RABO0113842570. De stichting heeft een ANBI-erkenning.’
Professor Bob Smalhout (87) is medicus en is bekend van zijn optredens in de media. Voor De Telegraaf heeft hij een vaste column.
Bron: De Telegraaf
