Ogen dicht en aan iets Joods denken

Laatst werd ik benaderd door een Vlaamse fotograaf. Hij zocht Joodse mensen om te fotograferen in Amsterdam met de vraag: Wat betekent Joods zijn voor jou?
Het is een idee waar hij al een tijd mee rondliep. En nadat hij mijn voorstelling Dank zij de oorlog bezocht op 4 mei besloot hij met mij te beginnen.
Als opdracht moest ik denken aan wat het betekent, dat Joods zijn. Ondertussen schoot hij wat foto’s.

Ik zat met een probleem. Want, wat betekent het voor mij? Ik was meer opzoek naar de betekenis dan dat ik concreet wist wat het nu precies is.
Dit zijn de feiten: Ik ben Joods omdat mijn moeder Joods is, ik heb op een Joodse school gezeten, ben besneden, ben in Israel geboren en spreek Hebreeuws. Tot zover.
Ik heb bewust mijn Bar Mitswa overgeslagen en sinds ik de middelbare school heb verlaten kom ik sporadisch in aanmerking met Joodse gebruiken. Ik hou me aan geen enkele Joodse wet. Geloof niet in God. Sla graag Yom Kippoer over en vind varkensvlees lekker. In de Joodse kringen werd ik als buitenbeentje gezien en in niet Joodse kringen als een jongen met een Joods achtergrond.

Een jaar geleden bezocht ik een zwarte Joodse gemeenschap in Philadelphia voor de programma zoek de verschillen van de Joodse Omroep.
Een gemeenschap die nog maar vijftig jaar bestaat. Zij hebben zichzelf alle Joodse gebruiken aangeleerd. Waarom? Omdat ze zich Joods voelden.
Die mensen zijn met zoveel bezieling het Jodendom aan het belijden. Meer dan ik ooit zal kunnen en willen. Ik stam van een eeuwenoude Joodse lijn af en raak tegelijkertijd benauwd door Joodse gebruiken. Terwijl deze gemeenschap moeite heeft om geaccepteerd te worden.
Als je hen die vraag zou stellen kwam er een goed geformuleerd antwoord uit. Of een blik, voor de fotograaf.
De rabbijn daar heeft geprobeerd mijn relatie met god te verbeteren. En ik stond daar echt voor open. Maar toen ik uit de Tora begon te lezen op sjabbat gebeurde er niks. Weer niks. Helaas.
Ik schaamde me een beetje. Hoe kon ik mezelf Joods noemen en voelen terwijl ik er niets voor doe.
Ik schaamde me ineens tegenover alle mensen die Joods willen worden. Bereid zijn om Joodser te leven dan ik. Bereid zijn om varkensvlees en kreeft op te geven. Ik ben het door geboorte en mag ermee doen wat ik wil. Het is niet eerlijk.
Ik zal het waarschijnlijk niet eens doorgeven. Waarom? Omdat er een godswonder moet gebeuren wil ik met een Joodse vrouw trouwen.

Ondertussen had de fotograaf zijn werk gedaan. ‘Wist je dat je op prins Harry lijkt?’
‘Alle gingers lijken op elkaar.’
‘Wat zou je meer missen: Joods zijn of rood haar hebben.’
‘Sweet holy Mozes, daar vraag je me wat’. Van mijn moeder gekregen, rode genen.
‘Voel jij je Joods?’
‘Ja, net zoveel als dat ik me Nederlands voel. Tenzij ik in de Efteling kom.’ Je kan je alleen schamen voor iets waarmee je jezelf identificeert.
Waarom doe jij dit eigenlijk?’ vraag ik.
‘Om het beeld van de doorsnee Jood te doorbreken.’
‘Wat is een doorsnee Jood?’
‘Dat bestaat toch niet? antwoord hij. ‘Wat is een doorsnee Belg, Nederlander of Duitser?’

Ik heb mezelf geen antwoord kunnen geven. Wat het betekent, ik weet het niet. De jongen op de foto kan me ook geen antwoord geven.

Als resultaat zien we een blik vol vragen. Een raadsel voor zichzelf. Ondefinieerbaar.’