Sobibór geeft na 70 jaar geheimen prijs

Afbeelding met tekst: Om dubieuze claims te voorkomen is deze afbeelding verwijderd.

Verscholen in uitgestrekte bossen van Polen, tegen de grens met Oekraïne en Wit-Rusland, ligt één van de grootse Nederlandse massagraven: vernietigingskamp Sobibór. In de Tweede Wereld- oorlog werden hier ruim 34.000 Nederlandse Joden vergast. Nu, bijna zeventig jaar later, hebben archeologen de gruwelijke geschiedenis blootgelegd.

Het terrein van Sobibór werd decennialang verwaarloosd. Nu pas is er geld voor archeologisch onderzoek. De nazi’s hebben destijds geprobeerd al hun sporen in het kleine kamp uit te wissen. Dankzij het grootscheepse archeologisch onderzoek dat op dit moment gaande is, is dat in ieder geval mislukt. De grond blijkt een verstild geschiedenisboek en onthult meer dan de archeologen – en waarschijnlijk ook de nazi’s zelf – hadden verwacht.

Zo zijn voor het eerst de fundamenten van de gaskamers gevonden. De contouren onthullen nieuwe details over de moordmachine die hier in 1942-1943 stond. In het bruingele zand zijn de sporen zichtbaar van twee rijen van vier gaskamers. Deze konden waarschijnlijk vele honderden mensen tegelijk aan. Tot nu toe was dat allemaal niet bekend, omdat er gewoonweg geen bouwtekeningen of foto’s van bestaan. De herinneringen van het handjevol overlevenden blijken niet altijd te kloppen. Een andere belangrijke vondst is de tot voor kort met zand bedekte kuil in het bos, op een paar honderd meter van de fundamenten van de gaskamers. Hier liggen de stenen die de muren vormden van de gaskamers.

Ook de loop van de zogeheten ‘Himmelfahrtstrasse’ is teruggevonden. Een pad van een paar honderd meter met aan weerszijden houten schuttingen die ontsnappen onmogelijk maakten. Hier liepen de slachtoffers naakt naar de gaskamers, ondertussen opgejaagd door Oekraïense bewakers zoals de beruchte John Demjanjuk. De houten pilaren van deze schuttingen hebben in de grond overtuigende sporen achtergelaten.

Vernietigingskamp Sobibór bestond maar anderhalf jaar. Het werd gerund door niet meer dan 77 Duitse soldaten die er zeker 170.000 mensen vermoordden. De archeologen vinden dan ook veel persoonlijke spullen in de grond. Ringen, oorbellen, hangertjes, miniatuur schaakstukken, sleutels van koffers. Ook glazen potjes uit Nederland, en Nederlands geld. Maar ook menselijke resten, zoals tanden, kunstgebitten en vullingen, worden aangetroffen.

Veel van de gevonden spullen zijn Nederlands, van Nederlandse slachtoffers. Nederland is een van de voornaamste financierders van het archeologisch onderzoek dat nu plaatsvindt in Sobibór. Het ministerie van Volksgezondheid doneerde 1 miljoen euro, net als het Vfonds (voluit: Nationaal Fonds voor Vrede, Veiligheid en Veteranenzorg).

Oorlogsarcheoloog Ivar Schute is namens Nederland actief in het project. Hij werkte eerder onder andere in Westerbork. Volgens Schute is één van de doelen van het onderzoek meer te ontdekken over hoe het de slachtoffers verging in Sobibór. Zo zijn in de grond pal voor de ingang van de gaskamer veel sleuteltjes van koffers gevonden. Waarschijnlijk brak voor vele slachtoffers hier pas het besef door dat ze niet gingen douchen en dat het vasthouden van de sleuteltjes deel had uitgemaakt van de misleiding van de nazi’s om de Joden zo rustig mogelijk naar de ingang van de gaskamer te brengen.

Het archeologisch onderzoek is onderdeel van de plannen voor de bouw van een museum in Sobibór dat eind 2015 zijn deuren moet openen. Het is nog onduidelijk welke rol de gevonden fundamenten daarin precies zullen krijgen.

Bron: Nieuwsuur

Categorie:

Home » Sobibór geeft na 70 jaar geheimen prijs