Stolpersteine gelegd in Heerenveen, Delfzijl, Nijmegen en Alphen a/d Rijn

Er zijn weer Stolpersteine in Nederland gelegd. De Duitse kunstenaar Günter Demnig ging dit keer naar Heerenveen en Alphen aan den Rijn om struikelstenen in de grond te slaan voor het voormalige woonhuis van in de Sjoa vermoorde Joden. Verder was hij in het Groningse Delfzijl om drie stenen te leggen. Het gaat goed met de steentjes: eerder kondigde het Gouds Metaheerhuis al aan dat er eind 2022 zeker 46 stenen worden bijgelegd in Gouda.

Heerenveen
Op de Oude Koemarkt in het Friese Heerenveen ging het om een steen voor Max J. Roeper. Nazaten waren daarbij aanwezig en achterkleindochter Marije Roeper voerde kort het woord, aldus de Leeuwarder Courant. De andere plekken waar ‘stroffelstiennen’ gelegd zijn, zijn Asterstraat 17, Schoolsteeg 4, Lindegracht 13 en Molenstraat 8. De Stichting Historie Heerenveen zette vorig jaar een plan op poten. Mede door corona en doordat het Stolpersteineproject zo succesvol is, moest de club lang wachten op het moment waarop Demnig tijd had om naar Friesland te komen. 

Delfzijl
In het Groningse stadje Delfzijl werden drie struikelstenen gelegd. Ook daar was Demnig aanwezig. Dat gebeurde voor de woning aan de Cornelis Houtmanstraat 6 ter nagedachtenis aan de drie Joodse bewoners die hier tot maart 1943 woonden. De bewoners werden door de bezetter afgevoerd en gedood in de Duitse vernietigingskampen Sobibor en Auschwitz. Hier was het buurman Lex van Rootselaar die na het uitbreken van de pandemie ontdekte hoe de geschiedenis in elkaar zat. Hij zocht contact met zijn buren en de gemeente Eemsdelta voor het plaatsen van Stolpersteine. Dat meldt de Eemskrant.

Nijmegen
Ook in Nijmegen was het onlangs raak wat struikelstenen betreft. Daar werden ze voor de allereerste keer gelegd. Het ging om vier huizen in de binnenstad, waaronder die van de grootouders van Philip Menco uit Amsterdam. Burgemeester Hubert Bruls (CDA), de rabbijn en enkele nabestaanden hebben toespraken gehouden en het kaddisj uitgesproken. Jarenlang is een groep vrijwilligers en deskundigen achter de schermen bezig geweest met het op poten zetten van een organisatie. Alles wordt gecoördineerd door Nijmegenaar Rob Michels. In Nijmegen moeten minimaal 449 stenen worden geslagen.

Alphen a/d Rijn
Niet alleen in het Noorden, maar ook in de Randstad werden deze week struikelstenen gelegd. Dat gebeurde op vier verschillende plekken in Alphen aan den Rijn. Het gaat om huizen aan de Gouwsluisseweg, de Vorselenburgstraat, het Hazeveld en de Rijnkade, schrijft het AD. Er was onder meer een steen voor Samuel Aardewerk, de vermoorde voorzanger van de Joodse gemeente. Naar hem is de Samuel Aardewerksteeg vernoemd. Ook zijn vermoorde vrouw Bertha kreeg een steentje. De stichting geeft in de krant aan dat in de toekomst ook stenen komen voor niet-Joden die hun leven hebben gegeven voor het vaderland.

Joodse Gouwenaren
In Gouda worden al sinds jaar en dag Stolpersteine gelegd voor de Joodse Gouwenaren die zijn vermoord in de Sjoa. In november komen er 46 stuks bij, zo kondigde coördinator Soesja Citroen eerder dit jaar aan. ‘In Gouda zijn op dit moment al 298 van de 389 Stolpersteine geplaatst voor de vermoorde Joodse stadgenoten. Alexander Stukenberg van de stichting ‘Spuren’ van Gunter Demnig heeft onlangs toegezegd dat de resterende 91 gedenksteentjes voor Gouda de komende twee jaar komen. Dat betekent 46 Stolpersteine in november 2022 en 45 het jaar daarop’, schrijft Citroen. ‘Het zijn veel data en verhalen om uit te zoeken en door te geven. Maar het is een mooi doel om na te streven, dat eind 2023 alle 389 Stolpersteine voor de Joodse stadgenoten zijn geplaatst’.

Over struikelstenen
Stolpersteine worden sinds begin jaren negentig gelegd door de Duitse kunstenaar Günter Demnig. Ze liggen voor de woonhuizen van Joden, Sinti, Roma en andere vermoorde slachtoffers van het nazi-regime van weleer. De steentjes zijn bedoeld als herinnering, kleine monumentjes waar mensen over kunnen ‘struikelen’. Sinds de start is het project van Demnig uitgegroeid tot een grote operatie. Inmiddels zijn over heel Europa duizenden stenen gelegd. In Nederland opende dit jaar een extra productieplek, omdat de vraag naar struikelstenen hier groter is dan in andere landen.

Lees ook:
‘Stop met de struikelstenen in het straatbeeld’ – column David Serphos
‘Ik herinner me nog hoe enthousaist ik was toen ik voor het eerst hoorde over het ‘Stolpersteine’-project, geesteskind van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het zal zo’n dertien, veertien jaar geleden zijn geweest dat ze voor het eerst in Nederland verrezen. Demnig, inmiddels 74, maakte – en legde!– jarenlang hoogst persoonlijk alle betonnen steentjes met een messing plaatje waarop de naam, de geboortedatum en sterfdatum staat vermeld van de persoon die tijdens de Tweede Wereldoorlog op dat adres woonachtig was…’