Vlaardingen heeft primeur met speciale tentoonstelling over Vlaardingse Joden

In het Streekmuseum Jan Anderson in Vlaardingen is een speciale expositie te bezichtigen over de Joodse geschiedenis van het stadje aan de Nieuwe Maas. In de tentoonstelling kunnen bezoekers kennis opdoen over het vergane verleden. Er zijn ook foto’s te zien en persoonlijke verhalen te lezen van lokale Joodse slachtoffers van de Sjoa, waarvoor eerder struikelstenen zijn geplaatst. Daarover is een goed gedocumenteerde folder gemaakt, met de locaties en foto’s, aldus de lokale nieuwssite Vlaaringen24.nl. Verder valt er een bijzondere huwelijksfoto uit de bange jaren ’40-’45 te bewonderen.

Willem III
De eerste Joden in Vlaardingen woonden er in de eerste helft van de negentiende eeuw. Het ging om een kleine groep die langzaam in aantal toenam. Vanaf 1862 vonden er sjoeldiensten plaats in een kamer aan de Havenstraat. In hetzelfde jaar dienden elf gezinshoofden bij koning Willem III met succes een verzoek in ‘ter oprichting en erkenning van een Joodse gemeente’. De toestemming bracht met zich mee dat er een Joodse begraafplaats gesticht kon worden aan de Schiedamseweg en dat er Joods onderwijs kwam voor kinderen. Kort daarna verlieten de meeste joden Vlaardingen, waarna de gemeente tot midden tachtiger jaren van de negentiende eeuw een sluimerend bestaan leidde.

Opbloei
De komst van nieuwe Joodse inwoners zorgde voor een opbloei van het godsdienstige leven in Vlaardingen. Een zaal aan de Zomerstraat werd in september 1896 tot synagoge ingewijd en was tot in 1906 in gebruik. In die periode beschikte de Joodse gemeente ook over een godsdienstleraar. De gemeente kende geen eigen kerkbestuur, maar werd geleid door het bestuur van de in 1895 opgerichte begrafenisvereniging. In 1899 werd er een jeugdvereniging opgericht. Vanaf het begin van de twintigste eeuw liep het ledental zodanig achteruit, dat er geen diensten meer gehouden konden worden. In 1920 is de gemeente opgeheven en bij Rotterdam gevoegd. De Joodse begraafplaats maakt sinds 1938 deel uit van een plantsoen.

Onderduikers
Tijdens de bezettingsjaren is het overgrote deel van de joodse inwoners van Vlaardingen gedeporteerd. Een klein aantal kon onderduiken, terwijl ook ongeveer vijftig onderduikers van elders in het stadje onderdak vonden. Tegenwoordig herinnert alleen nog de Joodse begraafplaats, die in 2010 is opgeknapt en wordt onderhouden de gemeente Vlaardingen, aan de Joodse gemeenschap van weleer. Er is ook een gedenkplaat met de namen van de overledenen die er begraven zijn. De huidige expositie ‘Joden in Vlaardingen’ wil het Joodse verleden onder de aandacht brengen. Iedere bezoeker krijgt de folder ‘Stolpersteine’ met rijk geïllustreerde foto’s uitgereikt. De tentoonstelling is tot met zondag 5 juni te zien. De toegang is gratis.

Kefah Allush neemt deel zes van Joodse Huizen digitaal in ontvangst
digitaal gepresenteerd. De toespraken en optredens die normaal gesproken voor een volle zaal worden gedaan, zijn nu in een YouTube-video opgenomen. Daarin neemt programmamaker Kefah Allush het eerste exemplaar aan en is schrijfster Anna Enqvist te zien terwijl ze een gedicht opleest. “We moeten de kracht van verhalen niet onderschatten.”