Vrede – column Leonard Ornstein

Het is niet meer vanzelfsprekend om je uit te spreken voor vrede, waar het gaat om het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Een dappere, kleine groep mensen deed het afgelopen vrijdag in Nieuwspoort en verraste premier Dick Schoof ermee. Het wordt tijd dat hij Israël en de Palestijnse gebieden bezoekt, stelt columnist Leonard Ornstein.

Vrede. Je zou bijna vergeten dat die kan bestaan.Ik moest er aan denken toen afgelopen vrijdag in het Haagse perscentrum Nieuwspoort enkele Joden en Palestijnen rondliepen en Peace Now-folders uitdeelden. Oproep: teken voor Vrede. ‘Wees niet pro-Israël wees niet pro-Palestijn, maar wees pro-Peace’. Een van de deelnemers was Hanneke Gelderblom-Lankhout, een bekend oud-Eerste Kamerlid voor D66. Ze kent de verschrikkingen van oorlog als onderduikster. Haar vader werd onderweg naar Auschwitz bij een ontsnappingspoging doodgeschoten.

Gevangen

‘Vrede!’ Het is een geluid dat je niet meer hoort in het conflict tussen Israël en de Palestijnen. De stem van de vrede bestaat amper nog. Wie over vrede spreekt is een softie. Het past niet meer in deze extreem gepolariseerde tijd. Israël en de Palestijnen zitten gevangen in een lange, wrede episode: van woede, agressie, oorlog en vernietiging. We zien de vreselijkste beelden van uitgehongerde Palestijnen en stervende Israëlische gegijzelden. De ene foto is nog weerzinwekkender dan de andere.

Oog om oog

De strijdende partijen proberen elkaar te overtreffen in gruwelijkheid. Beeldvorming is een heus oorlogswapen. Het zoeken naar een uitweg, het vinden van dat smalle pad naar een vorm van co-existentie is onzichtbaar. Het lijkt er op dat er nog meer bloed moet vloeien voordat deze oorlogswond stolt.

Het oog om oog tand-principe is de winnaar van het conflict. Terug naar de Thora,  Exodus. Mozes:

‘Wanneer iemand letsel toebrengt aan een ander, moet hem hetzelfde letsel worden toegebracht: een breuk voor een breuk, een oog voor een oog, een tand voor een tand. Wat hij de ander heeft aangedaan zal ook hem aangedaan worden’.

Oog om oog als wetmatigheid voor het menselijk handelen is verleidelijk als je woedend bent op de vijand.

Existentie

Wraak op wraak is van alle tijden en geeft op korte termijn genoegdoening. Het brengt op lange termijn echter alleen catastrofale schade. Joden en Palestijnen hebben het gevoel dat hun existentie op het spel staat. Dan ga je als je in oorlog bent tot het gaatje en telt de emotionele schade pas na afloop van de oorlog. Dan pas realiseren partijen zich wat ze bij elkaar hebben aangericht. In deze hopeloze spiraal is de oorlog tussen Israël en Hamas nu terechtgekomen.

Het conflict is inmiddels naar Nederland overgewaaid en beheerst niet alleen de universiteiten, de straten en pleinen, de media maar nu ook de Nederlandse politiek.

Veldkamp

Wekelijks ben ik in Nieuwspoort aanwezig als parlementair journalist voor de persconferentie van de minister-president. Uiteraard kwam de aanpak van NSC-minister Caspar Veldkamp van Buitenlandse Zaken ter sprake. Hij wil een onderzoek van de EU en vindt dat Israël met de blokkade van Gaza het internationaal recht schendt.

Trendbreuk

Heeft Nederland een koerswijziging ingezet ten aanzien van Israël? Ik zou het geen koerswijziging, eerder een trendbreuk willen noemen. De onvoorwaardelijke steun aan Israël van dit kabinet is voorbij. Tot nu toe domineerde in het Israëlbeleid het PVV-geluid van Geert Wilders. Maar de kritische geluiden over Israël uit de VVD –  zoals dat van oud-minister Jozias van Aartsen – en NSC-hoek worden nu ook door Veldkamp gehoord. Voor het buitenlandbeleid van Nederland zijn mensenrechten en oorlogsrecht leidende principes. Van oudsher. Dat geldt inmiddels ook voor deze regeringscoalitie.

Optelsom

Vrijdag legde premier Schoof aan de verzamelde pers uit dat de veranderde Nederlandse houding is te wijten aan een optelsom van escalerende acties van Israël. Ik noteerde: ‘Het is een optelsom van zorgelijke ontwikkelingen. Het verbreken van het staakt-het-vuren. De aanhoudende illegale blokkades van de humanitaire hulp. De beslissing van Israël om operatie-Gaza uit te breiden. Uitspraken van ministers in Israël over de permanente bezetting van Gaza. Grootschalige militaire operatie in de westelijke Jordaanoever. Schendingen van het internationaal recht. En de beschieting van het medisch konvooi’.

Ongemak

Schoof noemde ook het lot van de gegijzelden. Na afloop van de persconferentie werd hij opgewacht door  het handjevol vredesactivisten. Hij luisterde geduldig naar hun verhaal, maar hij keek wat ongemakkelijk. Je zag dat dit kleine initiatief hem raakte.

Vrede Nu: het klinkt naïef in 2025. Premier Schoof bezocht Israël nog niet. Daarom zou het goed zijn als hij eens die kant op gaat. Met als reisdoel om Israëlisch en Palestijnen die vrede willen een hart onder de riem te steken. Ze hebben het harder nodig dan ooit.