Waarom Netanyahu bij Orbán niet opgepakt wordt – achtergrond

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu bezoekt vanaf woensdag Hongarije. Volgens het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag, dat een arrestatiebevel tegen hem uitvaardigde om vermeende oorlogsmisdaden in Gaza, zou hij daar gearresteerd moeten worden. Dit zal echter niet gebeuren. Zijn collega Viktor Orbán heeft herhaaldelijk gezegd hem niet te zullen oppakken. Hoe zit dit? (Update: Hongarije zal zich terugtrekken uit het ICC).

Netanyahu hoeft niet bang te zijn dat hij tijdens zijn bezoek, dat meerdere dagen zal duren, wordt gearresteerd. Maar toch, Hongarije is wel een van de 125 verdragsluitende landen van het ICC. Het land heeft het basisverdrag, het zogenoemde Statuut van Rome, geratificeerd. Volgens dit verdrag zijn de lidstaten verplicht de bevelen van het ICC uit te voeren. Daartoe behoren ook arrestatiebevelen.

Spelregels

Uitzonderingen zouden er niet mogen zijn, aldus de regels. ‘Als landen zorgen hebben, dan kunnen ze die bij de strafrechter van het ICC neerleggen. Het is echter niet aan staten om eenzijdig te beslissen over de geldigheid van de jurisprudentie van het Hof’, zo heet het. Ten slotte kunnen rechterlijke beslissingen ook bij de rechtbank worden aangevochten.

Twijfel

Internationaal recht werkt echter alleen als landen zich aan de verdragen houden die ze hebben ondertekend en daar ook naar handelen. Hongarije zal dat niet doen, omdat het volgens Orbán om een bevriende regeringsleider gaat uit een democratie. Ook twijfelt hij openlijk aan de mensenrechtenschendingen waarvan Netanyahu door het ICC wordt beschuldigd.

Maatregelen

Vlak nadat bekend werd gemaakt dat er een arrestatiebevel uitging naar Netanyahu, nodigde Orbán hem uit om naar Hongarije te komen. Die reis is nu in kannen en kruiken. Nu Hongarije zijn verdragsverplichtingen niet nakomt, kan het Hof de zaak verwijzen naar de Conferentie van Partijen. Die kan dan beslissen over verdere maatregelen tegen het land. Maar grote gevolgen zal dit niet hebben.

Merz

Voor het ICC staat er echter veel op het spel. Als haar bevelen worden genegeerd, wordt het gezag van de instantie ondermijnd en aangetast. Ook belangrijk: niet alle landen erkennen het ICC. Zo heeft de VS het verdrag nooit ondertekend, evenals Israël zelf. Netanyahu is dus ook welkom bij zijn vriend Donald Trump. Verder heeft aankomend bondskanselier Friedrich Merz van Duitsland aangekondigd hem te zullen ontvangen.

Andere landen

Hongarije is het eerste Europese land waar Netanyahu naartoe reist nadat het arrestatiebevel is uitgevaardigd. Maar dat staat niet op zichzelf. Naast aankomend bondskanselier Merz, hebben ook Frankrijk, Italië en Polen al aangegeven het arrestatiebevel niet uit te voeren. Verder zal Netanyahu manieren vinden om te voorkomen dat hij gearresteerd wordt.

Update

Hongarije zal vanaf donderdag de juridische procedure voor de terugtrekking uit het Internationaal Strafhof opstarten. Dat heeft Gergely Gulyas, kabinetschef van de Hongaarse premier Viktor Orbán, aangekondigd. Het bezoek van Netanyahu duurt tot en met zondag.