Woede over Joodse karikaturen in Aalst, carnavalvierders feestten zonder gêne door

De carnavalsoptocht van de Vlaamse stad Aalst heeft voor het tweede jaar op rij woede en verontwaardiging opgeleverd bij Joden en niet-Joden over Joodse karikaturen. Joodse organisaties in België en daarbuiten veroordeelden de optocht, die opnieuw antisemitische bevatte liet zien waarmee gelachen moest worden. Ook de Belgische premier, zelf Joods, deed er een krachtig persbericht uit om haar ongenoegen te uiten. Intussen negeerden de carnavalvierders alle signalen. Zij feestten zonder schaamte door.

Grotere woede
Waar er vorig jaar grote verontwaardiging om twee praalwagens met Joodse karikaturen was, was de woede dit jaar nog veel groter omdat er zes wagens met Joden te zien waren. Allerlei stereotypen en antisemitische beelden passeerde de revue, waaronder Joden met bontmutsen, pijpenkrullen, brillen, grote oren en lange neuzen. Ook een kleine Klaagmuur, in het Aalster dialect heet dat Klaugmier (‘een klagende mier’) was er. Verder werden Joden daarbij als mieren, ofwel ongedierte, uitgebeeld. Iemand anders deelde tweeduizend buttons met Jodensterren uit. Volgens de carnavalvierders mag dit allemaal omdat met Carnaval overal de spot mee moet kunnen worden gedreven.

Schande en verspilling
Voor Joodse organisaties, en Joodse en niet-Joodse burgers die niet aan carnaval doen, was de stoet van zondag een pijnlijk gezicht dat deed denken aan de antisemitische carnavalsoptochten van weleer in nazi-Duitsland. Voorzitter Joël Rubinfeld van de Franstalige Joodse organisatie Ligue belge contre l’Antisémitisme (de Belgische Liga tegen het Antisemitisme) vindt de optocht ‘een schande en een verspilling’, zo laat hij aan de omroep VRT weten. Hij stond langs de kant te kijken. “Ik heb gekromde neuzen gezien, de Klaagmuur voorgesteld alsof hij gebouwd werd met goudstaven, vergezeld door een parodie op Hey Jude van The Beatles. Het is echt immoreel antisemitisme.”

‘Er zijn grenzen’
Rubinfeld verwerpt de optocht, die onder het motto van ‘de draak steken’ en de vrijheid van meningsuiting wordt georganiseerd. “Het is een schande dat we dit laten gebeuren in ons land in naam van de vrije meningsuiting. Er zijn grenzen. En het is ook echt zonde, want er zijn kinderen en het is een familie- en volksfeest waar aardig wat mensen een jaar lang aan werken”, zegt Rubinfeld. “De problematische wagens zijn maar vijf procent van de hele optocht, maar die blijven wel hangen.”

Nog pijnlijker dan eerst
Ook het Vlaamse Forum der Joodse Organisaties is verdrietig over de Joodse karikaturen tijdens de optocht in Aalst. “Ze zijn nog pijnlijker dan vorig jaar”, zegt woordvoerder Hans Knoop tegen de VRT. “Toen konden we nog denken dat het misschien niet de bedoeling was om te beledigen, maar nu doet men er nog een schepje bovenop, dat tart werkelijk alle verbeelding.” Hij gaf eerder aan dat deze optocht België wereldwijd in een slecht daglicht zet en dat de Vlaamse Joodse gemeenschap ‘geen brandbommen’ zou gaan gooien naar de wagens.

Artikel 7-procedure
In de Verenigde Staten roert het American Jewish Committee (AJC) zich. Daniel Schwammenthal van AJC wil dat de Europese Unie stappen tegen België onderneemt. “Nu de Vlaamse en federale Belgische overheid hebben geweigerd om deze groteske vertoning van antisemitische haat te verbieden, en die in sommige gevallen zelfs hebben gesteund, zou de EU onmiddellijk een onderzoek moeten opstarten,” zegt hij. AJC Hij eist dat de EU de artikel 7-procedure tegen België opstart. Als de EU vindt dat dat land zich niet aan de Europese waarden houdt, kan dat leiden tot een opschorting van het stemrecht in de Europese instellingen.

Reactie premier België
Ondertussen heeft de Belgische premier Sophie Wilmès, zelf Joods, de karikaturale Joodse praalwagens en feestvierders in Aalst in harde bewoordingen veroordeeld. Daarin stelt ze dat België een democratisch land is waar de vrijheid van meningsuiting in een hoog vaandel staat, maar dat bepaalde uitingen mensen ook kunnen kwetsen en tegen elkaar kunnen opzetten. ‘Het gebruik van referenties en stereotypen die gemeenschappen en bevolkingsgroepen stigmatiseren op basis van hun afkomst, leidt tot verdeeldheid. Het brengt het samenleven in gevaar. Zeker als het gaat om bewuste en herhaalde acties. Ons land gaat er prat op dit soort mistoestanden te blijven bestrijden. De federale overheid is hier elke dag mee bezig’. Wilmès roept op tot dialoog en empathie tussen mensen en vraagt iedereen zijn verantwoordelijkheid te nemen.

Doorzakken
Los van alle heisa en verontwaardiging zakten de carnavalvierders in Aalst zonder pardon door. Zij leken zich niets aan te trekken van de kritiek. Burgemeester Christoph D’haese, die sinds de ophef van vorig jaar opkomt voor zijn carnaval, zegt zijn best te hebben gedaan. Hij heeft geen begrip voor de commotie. “Ik heb opgeroepen, en ik blijf die oproep doen, om niet te kwetsen om te kwetsen en ik heb de goede indruk dat de overgrote meerderheid van de carnavalisten die oproep heel goed hebben begrepen.”

Sneer naar Wilmès
Zeker vijfduizend feestvierders hebben zich goed gedragen, aldus D’haese. “Er kan er zeker eentje tussenzitten, daar ben ik persoonlijk niet verantwoordlijk voor, maar ik dat we ons op een waardige manier hebben laten zien”, zegt de burgemeester. Hij haalt uit ‘naar wat anderen trachten ervan te maken via mededelingen van achter hun computerscherm’, doelend op het persbericht van premier Wilmès. De Franstalige premier krijgt al langer het verwijt van Vlaamse politici dat ze niet op de hoogte is wat er in Vlaanderen speelt.

Open VLD steunt carnavallers
Niet alle politieke partijen zijn het met de premier eens. Gwendolyn Rutten, de leider van de Vlaamse liberale Open VLD en de zusterpartij van Wilmès’ MR, was in Aalst om het feest mee te vieren. “De premier moet waken over de reputatie van het land”, zei Rutten, die de eerste minister uitnodigde om volgend jaar ‘eens naar Aalst te komen en te kijken hoeveel mensen zich het hele jaar lang inzetten voor het carnaval’. Rutten zei zelf niets aanstootsgevends te hebben gemerkt. De Vlaamse premier Jan Jambon van de Vlaams-nationalistische N-VA nuanceerde de situatie in Aalst. Op de zender VTM zei hij de gevoelens van de Joden te begrijpen, maar stelde hij dat censuur niet nodig was of is.

DéFI
De hardste veroordeling vanuit de Belgische politiek komt van het Franstalige DéFI, een partij die vooral in Brussel kiezers heeft. Volgens die partij heeft het carnaval van Aalst zich schuldig gemaakt aan ‘recidivisme en een ondraaglijke banalisering van antisemitisme’. De vrijheid van meningsuiting is een groot goed, maar er bestaat volgens DéFI ook ‘een repressief arsenaal tegen het aanzetten tot racistische haat en antisemitisme’.

CJO verzoekt Den Haag
Vanuit Nederland heeft het Centraal Joods Overleg (CJO) via Twitter gereageerd. ‘Weer walgelijk antisemitisme op het Carnaval te Aalst. De burgemeester van het Belgische stadje doet gewoon mee. Het CJO roept de Belgische regering op in te grijpen. Carnaval moet een feest zijn, het is nooit bedoeld om met opzet anderen te kwetsen’, aldus CJO-voorzitter Eddo Verdoner op het sociale medium. Later ging er nog een tweet uit. ‘Gelukkig zijn veel mensen geschrokken van het antisemitisme in Aalst. Aangezien het in België gebeurt, wil het CJO ook de Nederlandse regering vragen om haar Belgische collega’s hierop aan te spreken. Deze optocht leidt ook hier tot veel onrust’.

Wraakactie
Vorig jaar maart ontstond ophef nadat carnavalvierders in Aalst met twee praalwagens met Joodse karikaturen aan de optocht hadden meegedaan. Joodse organisaties spraken schande van de gang van zaken en de burgemeester moest op gesprek komen op het hoofdkantoor van de UNESCO in Parijs. Het carnaval van Aalst werd later in het jaar van de immateriële werelderfgoedlijst van de organisatie geschrapt. Niettemin stelden de carnavallers dat in er in 2020 nog meer Joodse stereotypen zouden komen. Het lijkt er sterk op dat ze er dit jaar een schepje bovenop hebben gedaan uit wraak voor wat er gebeurd is.