Al eens ‘Jood met tuinbonen’ gegeten?

Als je in Luxemburg bent, wees dan niet verbaasd als je ‘Judd mat Gaardebounen’ op de menukaart ziet staan. Letterlijk vertaald betekent dit: ‘Jood met tuinbonen’. Maar let op: net als de naam is het gerecht zelf ook alles behalve kosjer: gerookte varkensnek met tuinbonen, meestal geserveerd met in spekvet gebakken aardappelen. Hoe komt dit traditioneel-Luxemburgse gerecht aan zijn akelige naam?

Waar deze precies vandaan komt, is onbekend. Er wordt wel gespeculeerd dat het woord ‘judd’ van het Spaanse ‘judía’ (boon) komt. In het Spaanse Galicië bestaat ook een gerecht van varkensvlees met bonen dat eenvoudig ‘judía’ heet, uitgesproken op zijn Spaans als ‘chudia’. Volgens de linguïst Jean-Claude Muller is het mogelijk dat de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige Oorlog het gerecht meebrachten naar Luxemburg.

Maar anderen denken dat de overeenkomst in klank tussen ‘judía’ en ‘judd’ geen toeval is en dat de naam is ontstaan door de overeenkomst tussen de zacht-bruine kleur van de tuinbonen en de huidskleur van de Spaanse Joden.

Luxemburgers zitter er niet mee. Zij vinden dat het geen belediging is als een gerecht jouw naam krijgt. Ze vragen of Hamburgers het naar vinden dat zij hun naam delen met een zeer populair broodje met rundvlees, of dat Berlijners er bezwaar tegen hebben dat een deegbal gevuld met jam naar hen is vernoemd.

Er is tot nu toe nooit een actie geweest om de naam van het gerecht ‘Jood met tuinbonen’ te veranderen. In de Verenigde Staten hebben protesten tegen de naam ‘Jewfish’ (in het Nederlands: Itajara) ertoe geleid dat het dier een andere naam kreeg: hij heet nu Goliath grouper.