Belastingdienst Almelo – gastcolumn Weijel en Hertzberger

Het Almelose filiaal van de Belastingdienst heeft een teamuitje naar de Synagoge Enschede afgeblazen vanwege de affaire Douwe Bob, zo werd vorige week duidelijk. Door op deze manier kleur te bekennen toont de Belastingdienst dat het geen neutrale overheidsdienst meer is, schrijven de voorzitter en vicevoorzitter van het Centraal Joods Overleg (CJO). Maar er is meer aan de hand, zo vinden zij.

Het kantoor van de Belastingdienst in Almelo had voor de jaarlijkse teamexcursie het oog laten vallen op de synagoge in het nabijgelegen Enschede. Geen gek idee, want de synagoge tooit zich graag met de titel ‘de mooiste synagoge van Europa’. Het bijna honderd jaar oude gebouw vertelt het verhaal van een Joodse minderheid die succesvol integreerde in de lokale samenleving, met behoud van de eigen identiteit.

Vrijwilligers

Vandaag de dag wordt de synagoge gerund door een bevlogen groep vrijwilligers: Joodse én veel niet-Joodse Enschedeërs voor wie het markante gebouw, de geschiedenis en de betekenis ervan voor de stad reden zijn zich ervoor in te zetten. Het gebouw maakt op iedere bezoeker een verpletterende indruk, zo groot en met zo’n uitstraling..

Maar de medewerkers van de Belastingdienst zullen dat niet ervaren. Deze week kreeg de synagoge bericht dat het bezoek niet doorgaat. En zo wordt de Joodse gemeenschap verder gemarginaliseerd. Deze week werd bekend dat steeds meer Joodse kinderen overstappen naar een Joodse school. Het is een vlucht, omdat zij op hun oorspronkelijke school worden gemarginaliseerd.

Te ver weg

De enige Joodse scholen bevinden zich in Amsterdam — te ver om dagelijks te reizen voor kinderen uit Almelo, Hengelo, Enschede of Haaksbergen. Dus moeten Joodse kinderen in Twente hun Joodse identiteit verbergen en hun schooltijd uitzitten. Wat geweldig zou het zijn geweest als dat de medewerkers van de Belastingdienst juist nu, als statement, de synagoge hadden bezocht. Maar nee, ze laten liever hun Joodse regiobewoners in de kou staan; ze willen er niet mee worden geassocieerd. Precies zoals het Joodse kind dat op school zit in Almelo, Enschede, Oldenzaal of elders in Nederland ervaart.

Deuren dicht

Het is een proces dat al lang gaande is. Georganiseerd Joods leven vindt plaats in een soort gated community. Joodse scholen, synagogen en andere gebouwen worden beveiligd. Onze activiteiten, van synagogediensten tot onderwijs en jeugdbijeenkomsten, kunnen niet plaatsvinden zonder bewaking.

De volgende stap is ook al zichtbaar: zalen houden hun deuren gesloten voor onze bijeenkomsten. Een dansfeest, een cabaretavond, een symposium — het is steeds moeilijker een zaal te vinden die bereid is onze activiteiten te hosten. Geen gemeentebestuur roept de vaak gesubsidieerde theaters en poppodia tot de orde. Men kijkt weg. En nu weigert zelfs de overheid om toenadering te zoeken.

Niet voor iedereen

De Belastingdienst, een uitvoeringsorgaan van de rijksoverheid, die er toch voor iedereen zou moeten zijn, laat zien de Joodse gemeenschap links te laten liggen. Waar we eerst konden zeggen dat negatieve bejegening niet terug te vinden was binnen de overheid, is de Belastingdienst Almelo nu duidelijk. Als het aan de medewerkers ligt, kan de synagoge in Enschede maar beter sluiten.

Boven de ingang van de monumentale synagoge staat, net als bij veel andere synagogen in Nederland, de Bijbeltekst: ‘Want Mijn huis wordt genoemd een huis voor alle volken’ (Jesaja 56:7). Het is een handreiking aan niet-Joodse passanten. Aan de medewerkers van de Belastingdienst Almelo lijkt die boodschap niet besteed. Ze laten ons achter met een gevoel van machteloosheid. De marginalisering zet onverminderd door.

Chanan Hertzberger en Hans Weijel zijn voorzitter en vicevoorzitter van het CJO.