Burgemeester Amstelveen verkocht onteigend Joods vastgoed

De gemeente Amstelveen blijkt in de Tweede Wereldoorlog een pand, dat van Joden onteigend was, te hebben gekocht. Het gebouw werd de ambtswoning van de NSB-burgemeester Samuel D.J. Westendorff. Die had het pand zelf verworven en liet het overschrijven op naam van de gemeente. Daarmee was hij op de koopakte zowel verkoper als koper namens het college. Het verlangen van de foute burgemeester naar een ambtswoning was diens drijfveer. Het kopen van onteigend Joods bezit was voor hem geen enkel bezwaar.

Pointer

Dit alles blijkt uit het onderzoek ‘Joodse burgers in Noord-Holland. Onteigening en Rechtsherstel’ dat onlangs door historici van de Nijmeegse Radboud Universiteit werd gepresenteerd. Naar aanleiding van de onthullingen in Pointer, in 2020, hadden zij van zeven Noord-Hollandse gemeenten, waaronder Amstelveen, de opdracht gekregen om onderzoek te doen naar de omgang met onteigend Joods vastgoed in de bange jaren ’40-’45. Het hele onderzoek is te vinden op de site van het Noord-Hollands Archief.

Uit het rapport:

‘Het is lastig een oordeel te vormen over NSB-burgemeester Westendorf. Bij zijn installatie bleek dat hij duidelijk populair was bij de bevolking en dat hij prat ging op zijn pro-Duitse en nationaalsocialistische sympathieën. En terwijl de Joodse advocaat Carel Zadoks in november 1942 in kamp Amersfoort gefusilleerd werd, trok de burgemeester in diens huis aan de Bovenkerkerkade. Ook liet hij begin 1943 ambtenaren met een Joodse echtgenote ontslaan. Daar staat tegenover dat deze NSB-burgemeester zich in de dagelijkse bestuurspraktijk zo tolerant opstelde, dat de bezetter argwanend werd en een onderzoek tegen hem instelde. De burgemeester zou de rekrutering voor tewerkstelling tegengewerkt hebben en zelfs de bevolking voor aanstaande razzia’s gewaarschuwd hebben’.

Wel rechtsherstel

Een tweede conclusie uit het onderzoek over Amstelveen is dat er na de oorlog rechtsherstel heeft plaatsgevonden. Dat gebeurde in 1947 of 1948. ‘Rechtsherstel’ betekende slechts het herstel van eigendomsrechten, niet een gevoeld rechtvaardige oplossing voor de gevolgen van oorlog en bezetting, aldus de gemeente in een persbericht. De onderzoekers stellen verder vast dat Amstelveen de lijsten met gevorderde en ontruimde panden goed bijhield, net als de gemaakte kosten. Niet onderzocht is of de gedeporteerde Joden die kosten uiteindelijk zelf hebben moeten dragen.

Verkaufsbücher

In de gemeente Amstelveen, indertijd nog ‘Nieuwer-Amstel’, stonden 22 panden in de Verkaufsbücher, die de Duitsers doorverkochten. Hetzelfde geldt voor drie transacties met percelen weiland en bouwland. Deze Bücher zijn de vastgoedboeken van de Duitse bezetter. Daarin registreerde het regime het doorverkochte Joodse vastgoed. De wetenschappers geven op 21 juni aan direct betrokken personen en organisaties een presentatie over het onderzoek in Amstelveen.

Wethouder Herbert Raat (VVD): “Wij vinden het belangrijk om te weten hoe er in en door de gemeente Amstelveen is omgegaan met Joods vastgoed tijdens en na de oorlog. Daarom hebben we als gemeente mede het onderzoek laten uitvoeren.”

Lees ook:
Gedoe in Middelburg om ‘mager onderzoek’ naar Joods vastgoed
In Middelburg is deze week discussie en gedoe ontstaan nadat het onderzoek naar geroofd Joods vastgoed werd gepresenteerd. Dat onderzoek liet de gemeente doen om eens en voor altijd duidelijk te krijgen of en hoeveel Joods vastgoed in de bange jaren ’40-’45 van Joodse inwoners is afgenomen. Daags na het bekend maken van de resultaten oordeelde Ronny Naftaniel, hij houdt zich met restitutie bezig, dat de bevindingen ‘heel mager’ waren.