‘Database’ Cold Case Team nu te raadplegen in Stadsarchief

Een aantal stukken die het zogenoemde Cold Case Team (CCT) gebruikte in haar zoektocht naar de vermeende verrader van Anne Frank, is thans in te zien in het Stadsarchief Amsterdam. Het materiaal is controversieel: nadat het CCT haar bevindingen in januari 2022 openbaarde, brak onrust uit en schoten historici het onderzoek lek. Ook bleek dat de aangewezen ‘verrader’, Arnold van den Bergh, niet de dader was, zoals het CCT met waarschijnlijkheid had beweerd.

Door het materiaal beschikbaar te stellen, hebben andere onderzoekers nu de mogelijkheid een reconstructie te maken van het werk van het onderzoeksteam. Ook kunnen ze hun eigen conclusies trekken over de wijze waarop de onderzoeksgegevens zijn gebruikt en geïnterpreteerd. Dat schrijft het Stadsarchief op haar website. Een deel van wat het CCT heeft gebruikt is overgedragen, zoals het eerder had afgesproken met de gemeente Amsterdam. Die gaf een ton aan Amsterdams belastinggeld voor het onderzoek.

Inhoud

De ‘dataset’ die nu gedigitaliseerd is in te zien, bestaat uit verslagen van interviews of contacten met onderzoekers die eerder onderzoek hebben gedaan en met nabestaanden van onderzochte personen. Ook zijn de verslagen van de onderzoeken door het CCT in de diverse archiefinstellingen in te zien. Verder zijn er de verzamelde documenten, zoals afschriften, kopieën, scans en foto’s van archiefstukken uit diverse archiefinstellingen – en soms van internet, aldus het archief.

Gerson

De handleiding voor onderzoekers is geschreven door fact checker en educator Natasha Gerson, die eerder onderzoek deed naar het boek ‘Het verraad van Anne Frank’ van de Canadese schrijfster Rosemary Sullivan, dat gebaseerd is op dit materiaal. ‘Op een aparte themapagina van het Stadsarchief wordt nadere context gegeven over het archief en het onderzoek. Daar zijn ook zijn de verschillende rapporten en documenten te downloaden die verschenen zijn naar aanleiding van het CCT-onderzoek’, aldus de site van de gemeentelijke dienst.

Inzage gekregen

Gerson vertelt: “De historici van de refutatie, Joop Van Wijk, de kleindochter van Van den Bergh en ik kregen inzage om onderzoek te doen. Dat was vanaf medio oktober vorig jaar Ik schreef uiteindelijk een context- document voor gebruikers het stadsarchief.” Mirjam de Gorter en haar partner Ilias Frieling geven hun visie op het CCT archief voor wat betreft Arnold van den Bergh: “Het CCT archief geeft een vals beeld, alsof de hoofdconclusie van het CCT en het boek van Sullivan op onderzoek gebaseerd zouden zijn.” Gerson voegt daar aan toe: “En Van Wijk, de zoon van Bep Voskuijl, schreef een stuk over de werkwijze van het CCT rond zijn tante Nelly Voskuijl.”

Kopie van agenda

Ook leverde Gerson aanvullende, ontbrekende documenten aan het Stadsarchief Amsterdam, waaruit verdere de bronnenhistorie van het CCT blijkt. Deze documenten zijn bij de collectie onder een aparte subtoegang in te zien, maar staan niet op de themapagina. Meer informatie kan hier gevonden worden. “Mijn aanvulling aan de in de dataset ontbrekende documenten, tonen definitief aan dat er moedwillig aan grondistortie is gedaan om tot de theorie te komen,” zegt Gerson.

Bronfraude

De veelbesproken agenda-kopie is in Gersons bezit en is door haar overgedragen aan het Amsterdamse Stadsarchief. “De historici schoten de centrale theorie [dat Van den Bergh de verrader van Anne Frank, haar familie en mede-onderduikers zou zijn, red.] aan flarden. Ik toonde erna aan dat er bronfraude was gepleegd en dat wordt nu bevestigd door het archief.”

Controverse

In 2022 ontstond grote ophef na publicatie van ‘Het verraad van Anne Frank’ over de bevindingen van het CCT. Algauw bleek dat er veel fouten in stonden en dat het onderzoek niet correct was. Twee maanden na publicatie schoten zes vooraanstaande wetenschappers het onderzoek aan flarden en in augustus 2022 kwam Gerson met een eigen fact check-onderzoek naar het boek, dat in Nederland uit de handel genomen is.

Later deed Gerson meer onderzoek, onder andere naar de dataset van het CCT die het Stadsarchief als schenking heeft gekregen. Tussentijds agendeerde zij dat door het team geïnterviewde betrokkenen, hun interviewverslagen niet hadden kunnen accrediteren.