De AfD, vriend van de Joden of niet? – achtergrond

De rechts-radicale Alternative für Deutschland (AfD) is aan een opmars bezig in Duitsland: in de peilingen voor de verkiezingen van 23 februari verdubbelt de partij naar circa 21 procent. De AfD gaat er prat op pro-Joods te zijn, maar klopt dit wel? Anderen zijn antisemieten, behalve wij, is de boodschap. Bepaalde Joden voelen zich aangetrokken tot de AfD omdat de partij kritisch is over de islam en op nieuwkomers uit moslimlanden.

De Joden en het Joodse leven in Duitsland hebben vijanden en wij beschermen hen daartegen, zo zegt de AfD. Antisemitisme komt volgens de partij niet van rechts, maar vanuit links en de islam. Stephan B. die in Halle een synagoge aanviel, is geen geradicaliseerde extreemrechtse persoon, aldus de AfD, maar een verwarde man was en niet uit ideologische gronden handelde. De schutter werd uiteindelijk veroordeeld tot levenslang en TBS. De AfD wordt in de gaten gehouden door de Duitse binnenlandse veiligheidsdienst.

Veilige zone

Een van de partijkopstukken die zich pro-Joods uit is Beatrix von Storch, een dame die behoort tot de hoge Duitse adel en er een zeer conservatief wereldbeeld op nahoudt. ‘Storch’ heeft al eens laten weten hoe Duitsland eruit zal zien als de AfD het alleen voor het zeggen heeft. Dan komt er ‘een veilig gebied voor het Joodse leven’, zei ze. Critici vergeleken het idee met de getto’s uit de nazi-tijd, maar Von Storch wees dat van de hand.

Zaak Gideon

Eerder had de AfD met Wolfgang Gideon een openlijke antisemiet in zijn gelederen. Van 2016 tot 2021 was hij Landtaglid in Baden-Württemberg. Zijn geschriften, die als antisemitisch worden gezien, leidden ertoe dat hij werd weggestuurd uit de AfD-fractie. Hij splitste zich af en nam zijn zetel mee. In maart 2020 werd hij uit de partij gezet. Het landelijk bestuur deed toen wat het eerder niet deed met Björn Höcke, de rechtsbuiten die fungeert als stemmenkanon in Thüringen.

Israël

Net als de PVV in Nederland stelt de AfD zich pro-Israëlisch op. De partij streeft een goede relatie met Israël na en ziet het land als een voorpost van het westen tegen de islam. Israël zelf omarmt de AfD niet en heeft al jaren geleden afstand gemnomen van de partij/. De voormalige Israëlische ambassadeur Jeremy Issacharoff in Berlijn noemde de uitspraken van AfD-politici ‘zeer beledigend voor Joden en voor Israël’. Dezelfde houding heeft Israël tegenover de radicaal-rechtse Oostenrijkse FPÖ.

Relletje

Gedurende de campagne voor de vervroegde Bondsdagverkiezingen van 23 februari hebben de Joden nauwelijks een rechte rol gespeeld Het hoofdthema is migratie, gevolgd door de economie en andere onderwerpen zoals wonen, werk en klimaat. Op 27 januari, Holocaust Memorial Day, was er een bijeenkomst in Berlijn ter nagedachtenis van de Sjoa waar Von Storch bij zou zijn. Een kandidate van de Groenen maakte daar bezwaar tegen en een relletje was geboren.

Joden in de AfD

Meer dan zes jaar geleden richtten Joodse partijleden de vereniging Juden in de AfD op, een onderdeel van de partij dat er voor Joodse leden is. Zij zijn ervan overtuigd dat antisemitisme onder moslims groot is en willen daar tegen strijden. Bij de vereniging zijn enkele honderden Joden aangesloten. De AfD heeft ook andere zogenoemde subverreinen, zoals Ruslanddeutsche in der AfD, Christenen in der AfD en Arbeidskrafte in der AfD. Dit zijn belangengroepen die in de partij voor hun idealen en delen lobbyen.

Bagatelliseren

Volgens de AfD komt antisemitisme van extreem-linkse beweging, die pro-Palestijns is en terreurorganisaties zoals Hamas geen strobreed in de weg wil leggen. Ook benadrukt de partij het gevaar van de (extreme) islam voor het Joodse leven in Duitsland en elders. Het is een feit dat Joden in de afgelopen jaren zijn aangevallen door moslims in de Duitse straten en dat synagogen extra beveiligd moeten worden tegen islamitisch en ander geweld, ook van rechts. Dat laatste bagatelliseert de AfD.

Complottheorieën

De AfD wil graag een ‘catch all party’ zijn voor alles in Duitsland dat zich rechter begeeft dan de CDU/CSU of dat zich niet thuis voelt in het systeem. Daartoe behoren ook complotdenkers en leden van de anti-corona-beweging, die de partij in de coronatijd heeft omarmd. Bepaalde AfD-politici spreken over het gevaar van The Great Reset’, een plan tegen corona van het World Economic Forum (WEF) in Davos. Volgens hen zouden linkse elites en cosmopolieten erop aansturen Europa te gronden te richten.

Schijn tegen

Ondanks dat de partij haar best lijkt te doen in de strijd tegen Jodenhaat en voor het behoud van Joods leven, heeft die de schijn stegen. Zo uit lijsttrekker Alice Weidel zich niet tot weinig over Joodse kwesties. Vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap hebben de AfD echter hoe dan ook veroordeeld. In een gezamenlijke verklaring noemden verschillende organisaties, waaronder de Centrale Raad van de Joden in Duitsland, de AfD een ‘racistische en antisemitische partij’ en ‘een bedreiging voor het Joodse leven’.

7 oktober

Na de massaslachting van 7 oktober 2023 was de AfD terughoudend en voorzichtig: pas laat kwam er een reactie en ook uitte de partij zich daarna summier. Dat in tegenstelling tot vrijwel alle andere Duitse partijen, die op Die Linke en Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW) als een blok achter Israël gingen staan. Waarom de pro-Israëlische AfD zich daar niet bij aansloot of het verzaakte dezelfde houding aan te nemen, is nog steeds erg onduidelijk.

Sjechieta

Daarnaast wil de AfD af van het religieuze slachten, een groot goed dat gewaarborgd wordt door de godsdienstvrijheid van Duitsland. Net als de PVV in Nederland is de AfD tegen ritueel slachten. Reden: de islam. Er moet een verbod op komen, meent de AfD. Zo ja, dan neemt de partij het op de koop toe dat ook de Joodse rituele slacht – sjechieta – dan het haasje zal zijn. De Joden moeten hun koosjere vlees maar uit het buitenland halen, zo wordt gedacht.

Vogelpoep

Daarnaast zijn er nog de uitspraken van zeer rechtse nationalisten zoals Björn Höcke, de AfD-voorman in Thüringen – “domme coping-politiek” – en Maximilian Krah – “Niet alle SS-officieren waren misdadigers”. Ook andere kopstukken bagatelliseerden de nationaal socialistische periode. Voormalig lijsttrekker en erevoorzitter Alexander Gauland noemde die periode ‘een vogelpoepje uit de geschiedenis’. Zijn ‘Vogelschiss’-uitspraak kwam hem op grote kritiek te staan, maar hij nam het niet terug.

Geen Holocaust

Wat opvalt is dat het AfD-verkiezingsprogramma niet ingaat op de situatie van Joden in Duitsland. Ja, de gemeenschap is financieel en organisatisch gezond door jarenlange, gegarandeerde steun van de overheid, maar toch kampt die ook met veiligheidsproblemen en de effecten van toenemend antisemitisme. In het AfD-verkiezingsprogramma komt het woord Holocaust echter niet voor. Ook Israël, antisemitisme en nationaalsocialisme ontbreken. De AfD zegt zich ‘niet alleen op de dieptepunten van onze geschiedenis te willen concentreren’.

Privileges

Het omstreden kopstuk Maximilian Krah klaagt over de hardnekkige afwijzing van de AfD door Josef Schuster.: “De voorzitter van de Centrale Raad geniet van de privileges die de Bondsrepubliek Duitsland hem verleent,” aldus Krah, maar ‘niemand neemt hem nog serieus’. Vermoedelijk gaat Krah ervan uit dat Joodse organisaties zullen toegeven als de politieke situatie in Duitsland verandert. ‘Ze dansen immers altijd naar de pijpen van degene die hen betaalt’.

Conclusie

De AfD zegt een grote vriend van de Joden te zijn, maar draagt dit niet volwaardig uit op alle plekken, zoals in het verkiezingsprogramma. In die zin heeft de partij de schijn tegen waar het om Joodse thema’s gaat. Tegelijk zijn de andere partijen ook niet geheel schoon. Zo bleek afgelopen najaar dat de Groenen maandenlang in het geniep wapenleveringen aan Israël heeft geblokkeerd. Ook Freie Wähler-leidern Hubert Aiwanger kwam in 2023 in opspraak om nazistische uitingen in zijn pubertijd. De AfD blijft op eigen wijze opkomen voor de Joden en Israël. Kopstuk Bernd Bauman verwoordde het zo: