De Graaf: ‘rechtsstaat moet zich weren tegen aanvallen op Joden en minderheden’

Thom de Graaf, de vice-voorzitter van de Raad van State, heeft gewaarschuwd voor autocratische krachten die de Nederlandse rechtstaat willen ondermijnen. In het verlengde daarvan stelde hij dat de staat zich moet weren tegen haat en geweld tegen minderheden, waaronder Joden. De Graaf hield zijn pleidooi tijdens de eerste Mohamed Rabbae Lezing. Die werd in Rotterdam gehouden en was georganiseerd door het Landelijke Beraad Marokkanen en debatcentrum Arminius. Minderheden moeten daarentegen niet in hun eigen groep blijven.

Rabbae

De Graaf stond voor een volle zaal, waar prominenten uit de Marokkaanse gemeenschap aanwezig waren, onder wie de Arnhemse burgemeester Ahmed Marcouch en de Amsterdamse ex-stadsdeelwethouder Fatima Elatik. Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam was de opvallende afwezige. Ook antiracismecoördinator Rabin Baldewsingh zat in Arminius. Op de avond werd stilgestaan bij het overlijden van GroenLinks-kopstuk en Marokkaans-Nederlands boegbeeld Mohamed Rabbae. De activist overleed vorig jaar mei op 81-jarige leeftijd in zijn woonplaats Maarsen.

Van wie is de rechtstaat?

“De rechtsstaat is niet alleen van de staatsinstellingen, ook van de maatschappelijke organisaties en van belangengroepen die hun weg naar de rechter weten te vinden, en dat is maar goed ook. En van alle denkbare minderheden in ons land die hun rechtmatige plek in de samenleving opeisen en daarin ook willen worden erkend,” zei de Graaf, die wederom duidelijk maakte wat de rechtstaat is, waarover die gaat en hoe die behoort te functioneren.

Wapenen

Volgens De Graaf staat de rechtsstaat onder druk vanwege ‘autocratische, anti-democratische onderstromen in onze samenleving’. We moeten ons daartegen wapenen. “De waarschuwingen van de veiligheids- en antiterrorisme-diensten zijn te luid en te frequent om die onderstromen af te doen als verwaarloosbare folklore. Buitenlandse voorbeelden moeten ook ons alert maken. Het debat moet worden gevoerd over de weerbaarheid van onze rechtsstaat. Dan hebben we het niet alleen over de transparantie van politieke partijen, maar ook over de bestrijding van (deep) fake news, cyberveiligheid, vroegtijdig interveniëren in activiteiten die de rechtsstaat ondermijnen of daartoe oproepen.”

Bewust bederf

Tegelijkertijd moeten kwetsbare groepen worden beschermd en moet discriminatie worden tegengegaan, aldus De Graaf. “De staat zal zich krachtig moeten weren tegen aanzetten tot haat, al dan niet via hondenfluitjes, en geweld tegen moslims, Joden, buitenlanders, wie dan ook. De democratische rechtsstaat moet een sterke staat willen zijn die bestand is tegen bewust bederf.” Echter, de rechtsstaat is niet van de meerderheid, maar ook niet van minderheden; hij is van ons allemaal. Hij pleitte daarom voor ‘actief burgerschap’, kortom: meer mensen moeten meedoen.

Niet in eigen groep blijven

“Actief burgerschap betekent ook uit de eigen wereld stappen en bewust het gesprek aangaan, activiteiten ontwikkelen met anderen en ja, ook andersdenkenden. Niet in de eigen minderheid blijven. Burgerschap dat in het klein, in de eigen straat, en in het groot, in participatietrajecten, organisaties en actiegroepen, ruimte schept voor diversiteit en pluriformiteit. Die ruimte voor politieke en culturele minderheden, beschermd door de staat, is altijd een kenmerk geweest van onze samenleving, van onze democratische rechtsstaat.” Lees de hele lezing van De Graaf via deze link.

Lees ook:
Oud-politicus Ed van Thijn (87) overleden – in memoriam
De Amsterdamse oud-burgemeester Ed van Thijn is op 87-jarige leeftijd overleden. In de jaren zeventig, tachtig en negentig was hij een van de kopstukken van de PvdA. Van Thijn was een overlevende van de Sjoa en kwam openlijk voor zijn Joodse afkomst uit. Als burgervader van de hoofdstad vertelde hij zijn verhaal. Ook was hij twee keer minister van Binnenlandse Zaken en schreef hij vele boeken, waaronder ‘Dagboek van een onderhandelaar’ en ‘Retour Den Haag’. Van Thijn was al langere tijd ziek en verscheen alleen nog op speciale gelegenheden in het openbaar.