De Joden van Sicilië

Het is niet precies bekend wanneer de eerste Joden op Sicilië aankwamen. Volgens sommige bronnen was dat zo’n veertienhonderd jaar geleden, volgens andere zelfs tweeduizend. Ook over hoe zij daar kwamen, bestaat verschil van mening. Er zijn bronnen die zeggen dat zij als slaven waren meegenomen na de val van Jeruzalem in de eerste eeuw van de christelijke jaartelling, maar anderen beweren dat zij daar al eerder waren, uit eigen vrije wil. Maar één ding is zeker: eeuwenlang woonden er Joden op dit Italiaanse eiland en vandaag de dag zijn die er nog nauwelijks: zij zijn ooit verbannen of gedwongen om zich te bekeren tot het christendom.

Zoals veel Joodse gemeenschappen over de hele wereld, hadden de Siciliaanse Joden een vredig bestaan – inclusief vanaf 831 enkele eeuwen onder Arabische heerschappij – tot dat veranderde.

De vervolging van Joden Siciliaanse stijl begon in de veertiende eeuw, toen Koning Frederik II beval dat Joden hun kleding en hun winkels moesten markeren met een ‘rood wiel’ – de voorganger van de gele ster. In Marsala werden Joden gedwongen deel te nemen aan Kerstvieringen alvorens naar huis gejaagd en gestenigd te worden door christelijke meutes.

Na hun verdrijving in de vijftiende eeuw vonden sommige Joden een veilig onderkomen in Napels en Calabria, onder de heerschappij van Ferdinand I. Maar toen er een epidemie uitbrak, kregen de Joden zoals gewoonlijk de schuld en werden verdreven.

Sinds januari 2017 staat er weer een functionerende synagoge in de hoofdstad Palermo. In de jaren daarvoor werd de piepkleine Joodse gemeenschap van die stad onder de hoede genomen door Ner Tamid Palermo. Deze organisatie is opgericht door de enige vrouwelijke rabbijn in Italië, Barbara Aiello. Zij zorgde ervoor dat de Siciliaanse Joden zich bewust werden van hun geschiedenis. Maar nog steeds is het een minuscule gemeenschap: de meeste Sicilianen zijn zich er niet eens van bewust dat er Joden op hun eiland wonen.