Dieuwertje Blok, publiekslieveling – in memoriam

Presentatrice Dieuwertje Blok is op 67-jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van kanker. Ze maakte haar naderende dood eerder al bekend. Voor veel Nederlanders was Blok een bekende en geliefde televisieverschijning. Met haar vriendelijke stem en voorkomen bracht ze warmte in de huiskamers. Ook presenteerde ze radioprogramma’s. Blok had een Joodse moeder en een niet-Joodse vader.

Dieuwertje Sarah Blok werd op 8 augustus 1957 geboren in Nederhorst den Berg. Van de Joodse kant van haar familie overleefden alleen haar moeder, grootouders en een neef de oorlog. De rest werd allemaal vermoord in de Sjoa. Haar moeder heette Henny Gazan en had die voornaam aangenomen na een verblijf in Engeland. Haar oma was kleinkunstenares Saartje Gazan-Kanes, alias Stella Fontaine.

Onderduik

In 1942 moest moeder Henny onderduiken en zo wist zij te overleven. Jaren later blikte dochter Dieuwertje voor het Comité 4 en 5 Mei terug op de oorlogsjaren van haar Joodse familieleden. “Jaap en Ans de Haan hebben mijn grootouders met gevaar voor eigen leven in huis genomen. Jaap de Haan is in januari 1944 opgepakt en gefusilleerd. Wij zijn er dankzij zo’n man die er niet meer is. Ik heb diepe bewondering voor wat die mensen gedaan hebben. Dat brengt een verplichting met zich mee.”

Geen taboe

Na de oorlog trouwde moeder Henny met Dick Blok, directeur van het Meertens Instituut, met wie zij drie dochters kreeg. Een daarvan was Dieuwertje. De oorlog was thuis geen taboe. “We konden mijn moeder altijd alles vragen, het was allemaal heel vrij en open.” Ook waren trauma’s nauwelijks te bespeuren. “Ze had totaal geen last van wantrouwen, bitterheid of wraakgevoelens. Vergeving is misschien een groot woord, maar ik denk dat het daar wel bij in de buurt kwam.”

EAJG

Blok groeide op in een niet-religieus, sociaaldemocratisch gezin. Zo was haar vader ook wethouder voor de Partij van de Arbeid (PvdA). Ze had een onbezorgde jeugd waarbij kind zijn en buiten spelen een grote plaats innamen. Haar moeder had een winkeltje van UNICEF aan huis waar kerstkaarten voor het goede doel werden verkocht en ook organiseerde ze briefschrijf-avonden voor Amnesty International. Later engageerde Blok zich onder meer voor Vluchtelingenwerk en Een Ander Joods Geluid (EAJG).

Omroepster

De middelbare schooljaren van Blok waren roerig en kenden ook drugsgebruik, maar uiteindelijk kwam ze, na voor platenmaatschappij VIP Records te hebben gewerkt, terecht bij de Katholieke Radio Omroep (KRO). Ze ging werken op de beeldredactie van TV Studio, de tv-gids voor de leden. In 1980 werd ze omroepster bij de KRO en daarmee een van de gezichten van de omroep. Blok werd populair onder jongeren, onder meer omdat hij verschijning afweek van die van andere omroepsters zoals Ellen Brusse (TROS) en Elles Berger (VARA).

Overstap

Blok had talent en mocht algauw andere tv-programma’s presenteren, waaronder Sport op Maandag en KRO’s Middageditie. Later in de jaren tachtig viel ze bij de katholieke KRO van haar voetstuk, omdat ze had opgebiecht een atheïste te zijn. Ze stapte over naar de socialistische omroep Vereniging Arbeiders Radio Amateurs (VARA), waar ze Filmnieuws, Zomertijd en Drie vrouwen, met onder meer Ati Dijckmeester, presenteerde.

Commerciëlen

Eind jaren tachtig presenteerde Blok het School TV Weekjournaal, een wekelijks programma voor kinderen uit groep zeven en acht van de basisschool. Vervolgens stapte de geliefde presentatrice over op TV10, het sterrennet van Joop van den Ende. Die zender kwam er uiteindelijk niet en maakte een ‘doorstart’ als RTL Veronique, waar Blok een van de gezichten van werd. Zo presenteerde ze er het middagmagazine De 5 Uur Show.

Smartengeld

De commerciële zender was inmiddels RTL 4 geworden toen Blok haar eigen talkshow met de titel Dieuwertje kreeg. Omdat er te weinig mensen naar kijken en er dus te weinig reclame-inkomsten uit te halen waren, werd het programma van de ene op de andere dag gestopt. Blok stapte naar de rechter voor een schadevergoeding en kreeg gelijk: RTL moest haar 150.000 gulden aan smartengeld betalen.

Tussenfase

Het werd eventjes stil rond Blok, die halverwege jaren negentig terugkeerde bij de KRO. Die omroep was intussen veel minder religieus geworden. Mede daardoor kon ze zelfs een levensbeschouwelijk programma presenteren. Eind jaren negentig werd het opnieuw stil rond Blok, die in 2001 werd aangetrokken als presentator van het nieuwe kinderprogramma Het Sinterklaasjournaal van de NTR. Dat werd een uitslaand succes: tot in 2023 presenteerde zij ieder jaar de show drie weken lang.

Radio 4

Het Sinterklaasjournaal ontwikkelde zich gaandeweg tot een programma voor kinderen én hun ouders, die Blok vaak nog kenden uit de jaren tachtig, de tijd waarin zij zelf jong waren. Door het vaste gezicht te zijn van de show, werd Blok een vaste waarde in de sinterklaastijd en raakte zij ook bekend onder de jongere generaties – millennials, Z en Alfa. Het programma trok in 2023 zeker twee miljoen kijkers per aflevering. Buiten het seizoen om legde Blok zich toe op het presenteren van radioprogramma’s, onder meer op Radio 4.

Toespraak op de Dam

Het Nationaal Comité 4 en 5 Mei vroeg de populaire Blok om op 4 mei 2022 een toespraak te houden op de Dam tijdens de nationale Dodenherdenking. Hier stond ze stil bij de oorlogsjaren van haar Joodse moeder Henny. Ook gaf ze het dagboek uit dat haar moeder in de bange jaren ’40-’45 schreef. Haar oorlogsverhaal raakte zo bekend bij een breed publiek. Sinds 2019 gaf ze al vrijheidscolleges op basisscholen, waarin ze aan de hand van haar eigen levensverhaal haar visie op vrijheid deelt. 

Neuskanker

In 2023 maakte Blok bekend kanker aan de neus te hebben. Openhartig vertelde ze in de Volkskrant wat haar overkomen was. Ook maakte ze bekend dat haar neus geamputeerd moest worden, waardoor ze in 2024 Het Sinterklaasjournaal even niet kon presenteren. Ze werd vervangen door journaliste Merel Westrik. Het lukte om de kanker weg te halen en zonder neus en met prothese ging Blok verder, maar de ziekte keerde terug. Eind januari maakte Blok bekend niet meer te zullen genezen. Ze overleed op zondag op 67-jarige leeftijd.