Een verlangen naar Evelien Gans – gastcolumn Joyce Hes

In de laatste fase van het leven kunnen er zaken ineens anders uitzien dan voorheen. Joyce Hes werd onlangs 78 jaar en blikt terug, zowel op eerdere fases in haar leven als op de periode na 7 oktober. In een gastcolumn schrijft ze over haar beleving sindsdien en over hoe het ook anders had kunnen lopen. ‘Ik begon terug te verlangen naar Evelien Gans’.

Dezer dagen ben ik 78 geworden. Dan vraag je je wel eens af: wat nu als ik bijvoorbeeld rechten in Groningen had gestudeerd in plaats van in Leiden. Of als ik toen op mijn zestiende naar een kibboets in Israël was vertrokken. Dat was het meest idealistische wat je je toen als puber kon voorstellen: het idee te kunnen meewerken aan de opbouw van een socialistische heilstaat.

Bij ons thuis was mijn moeder er toen bovendien heilig van overtuigd dat er daar sprake was van een land zonder volk voor een volk zonder land. Dankzij de stukken van Jacob Israël de Haan, over wie een prachtige biografie is geschreven, had ze overigens al voor de oorlog kunnen weten dat in dat land wel degelijk nog een ander volk woonde.

Steek in de rug

En dan nu, in deze tijd, na 7 oktober. Stel dat na die door Frans Timmermans terecht genoemde ‘progrom’  waarbij met name de meest progressieve en menslievende Israëli’s werden verkracht en vermoord en ontvoerd, de wereld, onmiddellijk van Hamas en subsidiënt Iran, had geëist om de gijzelaars terug te geven om daarmee repressie en vergelding te voorkomen. Dat was daadwerkelijk een steek in de rug van Benjamin Netanyahu geweest.

De Israëlische premier was immers gebaat bij een oorlog tegen Hamas om de aandacht af te leiden van zijn eigen falen en zijn verderfelijke verdeel- en heersbeleid waar die terreurbeweging van had geprofiteerd. Als die druk er was geweest, zo stel ik me voor, hadden de families van de gijzelaars er niet alleen voor gestaan.

De Gazanen waren dan niet opgeofferd als pionnen tussen twee extreme machtspartijen. Maar ook de Israëli’s hadden hier van geprofiteerd. Hun economie was niet ingestort omdat alle beschikbare zonen en dochters werden ingezet in een onmogelijke oorlog tegen Hamas. En als die gegijzelden tijdig waren vrijgekomen, dan zou Netanyahu ongetwijfeld onder binnenlandse druk hebben moeten aftreden. Ook zou de weg richting  het gevang hebben opengelegen voor deze corrupte meneer.

Studenten op stations

Maar nee, de werkelijkheid zag er anders uit. In Amsterdam kon je de trein niet uitkomen zonder de kreet uit vele kelen te horen: ‘From the river to the sea…’ Je bent jong en je wil wat, dacht ik nog, toen ik me in dat gewoel stortte en tot mijn verbazing merkte dat daar weinig Palestijnen bij stonden maar eerder studenten die hun anti Israël enthousiasme eindelijk eens echt konden botvieren.

En wat is er tenslotte fijner dan een volk dat slachtoffer was van de meest fabrieksmatige genocide van de geschiedenis te betichten van genocide? Ik begon terug te verlangen naar Evelien Gans met haar scherpe analyse van het fenomeen antisemitisme. Zij sprak over gojse nijd. Inmiddels is er sprake van niet alleen gojse nijd over de claim dat de Holocaust uniek was in zijn vernietiging van al wat menselijk was. Want niet alleen ter linker zijde is sprake van ergheidsconcurrentie met de slavenhandel, de politionele actie, de bombardementen op Gaza of (tijdens corona) de QR-code of de avondklok. Of zelfs het lijden van boeren van de Farmers Defence Force.

Vergeten leed

Ik moet toegeven het menselijk leed is dezer tijden niet echt te overzien. Dan denk ik overigens meer aan de door het Westen vergeten verkrachtingen en moorden in Darfur, de miljoenen verdreven Afghanen uit Pakistan, de situatie in Oost-Congo, de twee jaar durende oorlog en destructie in de Oekraïne enzovoort.

Het gaat dan helaas alweer om ‘concurrentie’. De in de media meest herhaalde vreselijke beelden van ontheemde en hongerige vrouwen en kinderen blijven immers op het netvlies hangen. En dan begrijp ik dat een foto van een gesluierde vrouw met haar dode nichtje, een eigentijdse piëta, de winnende World Press Photo wordt. Wie weet dan nog dat beeld van toen van 7 oktober, van de bebloede en duidelijk verkrachte vrouw die door een Hamasstrijder wordt ontvoerd en in een auto geduwd?

Tot slot: De term ‘anti-Israëlisch-enthousiasme’ is gemunt door Bram de Swaan en is veel geschikter voor wat er nu aan de hand is dan de term antisemitisme en wordt tot mijn verbazing in de media nooit gebruikt.

Joyce Hes (1946) is een kind van overlevenden van de Sjoa. Ze is dichter en schrijver van blogs, en een gepromoveerd jurist. Geregeld publiceert ze haar stukken op Joycehes.nl. Ze heeft drie kinderen en zeven kleinkinderen, en woont in Amsterdam.