Felle kritiek van nabestaanden op boek over behandeling Groningse Joden

In Groningen is stennis ontstaan na het verschijnen van het boek ‘Lege plekken. Groningen en zijn Joodse stadjers in en na de oorlog’. Het boekwerk, dat onder redactie stond van Stefan van der Poel van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), is ‘onvolledig’ en bevat vele omissies. Dat stellen Martijn Jacobus en zijn zuster Simon in een ingezonden stuk in het Dagblad van het Noorden (DVHN). Ze ervaren het boek ‘als meer dan respectloos’ naar de slachtoffers en hun nabestaanden, en begrijpen niet dat de gemeente Groningen dit boekwerk heeft gesubsidieerd en gepromoot.

Veel belangrijke feiten ontbreken in ‘Lege Plekken’, aldus Jacobus en Jacobus. ‘Waarom? Hoe kan het dat een door de gemeente Groningen gepropageerd en gepromoot boek over de oorlog en het stelen van Joods bezit dit soort belangrijke informatie achterhoudt? Ik ervaar dat als meer dan respectloos naar de vroegere Joodse inwoners, die vrijwel allen zijn ondergegaan door het nazi-geweld. Bovendien legt het een rookgordijn over de betrokkenheid van de gemeente bij het onrecht dat de nazi’s de Joden hebben aangedaan, terwijl het juist de bedoeling was duidelijkheid te scheppen’.

Naar aanleiding van bevindingen van onderzoeksprogramma Pointer over geroofd Joods vastgoed in de bange jaren ’40-’45, liet de gemeente Groningen onafhankelijk onderzoek doen naar de roof van Joods vastgoed in de stad. De eerder genoemde Van der Poel ging samen met professor Maarten Duijvendak van de RUG aan de slag. Uit hun rapport, dat in november 2021 verscheen, bleek dat de gemeente tijdens en na de oorlog onbehoorlijk was omgesprongen met het lot en de bezittingen van Joodse Groningers. Momenteel ligt er een claim van 300.000 euro bij de gemeente van een nabestaande wiens familie na de oorlog niet meer terecht kon in hun woning, dat later de burgemeesterswoning zou worden.

Na het verschijnen van het rapport vond de gemeente Groningen het nodig dat er nog een publieksboek kwam over de situatie. Dat werd ‘Lege Plekken’ dat onlangs verscheen. Broer en zus Jacobus hebben daarop felle kritiek. ‘Het boek kreeg veel meer publiciteit dan het rapport en ik vind dat ook het boek volledig moet zijn’, schrijft Jacobus in het DVHN. ‘Door dit niet te doen creëer je een rookgordijn. Door het drama achter de verhalen te verzwijgen alsook de harde feiten inzichtelijk te maken, vertel je minder dan het halve verhaal’.

In het opiniestuk verwijzen ze naar het pand van hun grootouders Ephraim Behr (arts, lector aan de RUG) en Bertha Behr-Jacobs aan de De Savorin Lohmanlaan. In het onderzoek van Duijvendak worden de lotgevallen van dit huis uitgebreid besproken, in Lege Plekken niet, aldus Jacobus. ‘Mijn familie, onder wie mijn moeder die nu 91 is, moest het huis uit. Het werd in 1942 onteigend door de nazi’s en in hetzelfde jaar gekocht door de Kamer van Koophandel Groningen en Veendam. Toen mijn grootmoeder terugkwam uit de oorlog (mijn grootvader was gesneuveld op de Grebbeberg) kreeg ze uiteindelijk haar huis terug, moest zij door de KvK gemaakte kosten terugbetalen, zoals de door de gemeente opgelegde rioolbelasting, de brandverzekering, de kosten onderhoud van het huis en van het kippenhok (900 gulden)’.

De familie Jacobus heeft een claim bij de KvK ingediend en is momenteel in onderhandeling met die organisatie. Het DVHN heeft de gemeente Groningen om een reactie gevraagd. Die zegt bij monde van een woordvoerder: “We hebben eerst onafhankelijk onderzoek laten doen naar het Joods vastgoed. Daarnaast wilden we ook weten hoe Groningen met andere aspecten rondom de terugkeer van de Joodse gemeenschap is omgegaan. De uitkomsten van dat tweede deel zijn vastgelegd in een boek als vervolg op het rapport dat er al lag. We zijn een van de weinige gemeenten die ook deze stap maakten.”

Lees ook:
Groningen doet breed onderzoek naar gestolen Joods vastgoed en andere misstanden
De gemeente Groningen laat een uitgebreid onderzoek doen naar de roof van Joodse eigendommen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in de stad. Het gaat om onder meer om woningen van gedeporteerde Joden die vervolgens bewoond werden door NSB’ers. Niet alleen het handelen van de gemeente wordt onder de loep genomen, maar ook zal naar de politie en lokale overheidsbedrijven worden gekeken.