‘Ik hoop dat anderen denken: beter goed gejat dan slecht verzonnen’ – De staat van Joods Den Haag

Joods leven kun je niet alleen vinden in Amsterdam en Amstelveen, maar juist ook daarbuiten. Van de zogeheten Mediene-gemeenschappen is Den Haag een van de meest actieve. In opdracht van de gemeenschap maakt Jonet.nl in de komende tijd een serie met de titel ‘De staat van Joods Den Haag’. De Nederlands Israëlietische Gemeente (NIG) is de eerste speler die aan bod komt. Bestuurder Batja Fieret bij het spits af. Het bestuur houdt er een eigen strategie op na om jongeren te behouden voor de gemeente, maar ook om samen te werken met anderen.

Geboren en getogen
Batja Fieret (31) woont in Den Haag en is secretaris van het NIG Den Haag, de oudste Joodse gemeente van de Hofstad met 130 ‘betalende eenheden. “Dat kunnen zowel singles zijn als meerdere gezinnen met meerdere kinderen,” legt Fieret uit. Ze is al een jaar of tien bestuurlijk actief voor de NIG. “Ik ben hier geboren en getogen, en was altijd al bij de NIG betrokken. Ook kom ik uit een traditioneel gezin: elke week ging ik mee naar de synagoge en op Joodse feestdagen zat ik in sjoel. Verder was mijn vader altijd actief, zowel vrijwillig als in het bestuur. We hebben twee synagogen: één in Bezuidenhout en één op Scheveningen. In die laatste sjoel is mijn vader de gabai.”

Gezonde gemeente
Fieret woont op Scheveningen, maar is getrouwd in de synagoge in Bezuidenhout. “Alle gasten, ik denk zo’n 250, pasten niet in Sjoel Scheveningen. Mijn trouwdag was een mooie dag, in 2012. Door hier te trouwen, ben ik eigenlijk ook in het bestuur betrokken geraakt. Dat is diverse club. Maar ook in onze gemeente hebben we verschillende mensen: van jong tot oud en van Haags tot van buitenaf.” De NIG Den Haag noemt zichzelf een gezonde Mediene-gemeente die geen last heeft van krimp, aldus Fieret. “Er zijn de afgelopen jaren ook wel wat jonge leden bijgekomen, dus qua ledenopzicht is het zeker gezond. Ook qua nieuwe aanwas dus.”

Jonge mensen binden
Het NIG probeert krimp tegen te gaan door speciale jongerenlidmaatschappen aan te bieden. “Sinds kort kunnen we jonge mensen voor een gereduceerd tarief lid laten worden en aan ons binden. Als iemand vroeger achttien werd, dan werd die automatisch uitgeschreven. Nu ontvangen jongeren rond hun verjaardag een kaart met een brief. Daarin bieden we ze een gratis jongerenlidmaatschap aan tot 21 jaar. We hopen dan dat ze daarna lid blijven voor een gereduceerd jongerentarief. Als ze dan 25 jaar zijn, hopen we dat ze gewoon volwassen lid worden, zodat ze bij de club blijven.” Afgelopen jaar kwamen er acht nieuwe leden, waaronder jongeren bij. Bij veel Joodse gemeenten vloeien jonge mensen weg als ze uitwaaieren. De NIG probeert ze binnen boord te houden als ze in de regio Haaglanden blijven wonen.

Inspiratie
Fieret is de bedenker van het jongerenlidmaatschap. Misschien inspireert de Haagse methode andere Mediene-gemeenten wel. “Ik hoop dat andere mensen denken: beter goed gejat dan slecht verzonnen. En ik hoop dat andere Joodse gemeenten in Nederland dit ook gaan doen. Het kost je als gemeentebestuur namelijk ook niks om zo’n gratis jongerenlidmaatschap aan te bieden en je houdt de jongeren erbij. En we sturen een brief die niet over Joods begraven gaat, maar bijvoorbeeld over het netwerk van Joodse studentenhuizen in de regio. En als iemand bijvoorbeeld een gap year wil doen of naar Israël wil gaan voor Birth Right, dan kunnen wij een bewijs van Joods zijn aanbieden. We helpen graag.”

Op Scheveningen‘
In feite komen er vooral jonge mensen ‘bij’ die al ouders hebben in Den Haag wonen. Fieret: “Maar stel er zou iemand van buiten komen die negentien jaar is en zich bij ons meldt, dus nog niet in het ledenbestand zit, dan zeggen wij: dit is een leuke nieuwe binnenkomer, kom erbij.” Op Scheveningen is er een relatieve grote groep jongeren, zeker gezien voor een middelgrote Mediene-gemeente. “Op zondagochtend hebben we rond de 35 tot veertig kinderen van tussen de vier en twaalf jaar oud. Ook is er een groep jonge meisjes van een jaar of vijftien, zestien, zeventien, die hen Joodse les geven. En we hebben jongeren uit eigen gelederen die een dagkamp leiden.”

Ochtend-minjan
De jongeren houden ook elke doordeweekse dag een ochtend-minjan in Scheveningen. “Dat was een initiatief uit de jongeren zelf. Op vrijdagavond is er vaak minjan en eveneens op zaterdag- en zondagochtend. Maar nu wordt er ook geprobeerd van maandag tot en met vrijdagochtend minjan te maken. Het lukt geregeld. Ik wil niet zeggen dat degenen die het altijd willen, er ook altijd zijn, maar de wil is er zeker. In de winter is het soms lastiger vanwege de tijd, waarmee mensen met hun werk in de knel komen. Toch valt het vaak goed te combineren.”

Ambassadeur over de vloer
Binnen het Joodse netwerk van Den Haag heeft het NIG veel contact met het Meester Visserhuis. “Om de vrijdag bezoekt rabbijn Katzman het huis. Hij wisselt af met LJG-rabbijn Marianne van Praag. Dat is een dienst die we samen leveren,” vertelt Fieret. “En onlangs kwam de ambassadeur van Oostenrijk op bezoek. Hij toonde interesse in de Joodse gemeenschap in Den Haag. We hebben dat samen met de LJG georganiseerd.” Toen de Verenigde Arabische Emiraten en Israël een vredesakkoord hadden gesloten, nam de ambassadeur van dat land contact met ons op om met ons te spreken. “Dat hebben we toen op Zoom gedaan, want het was middenin de Coronatijd.”

Joods leven
Hoe staat Joods Den Haag er op dit moment voor? “Ik denk dat onze gemeenschap er momenteel goed voor staat. Het is niet te vergelijken met de situatie van voor de oorlog of van vijftig jaar geleden, maar ik denk dat Joods Den Haag voor alle groepen iets interessants biedt. We hebben hier een Joods kinderdagverblijf, waar elke dag van half acht tot zes kinderen terecht kunnen, maar we hebben ook het Meester Visserhuis, waar ouderen tot op hun laatste dag goed kunnen vertoeven. Er is verder een kosjere winkel en er zijn drie synagogen. En er zijn veel Joodse lessen en cursussen. Als je Joods bent en hier iets wil ontplooien, dan zijn er veel mogelijkheden waar je gebruik van kunt maken.”

Mooi Mikwe
Fieret benadrukt het mikwe, dat volgens haar erg bijzonder is. “Je hebt mikwes in Nederland. Nou, daar kom je binnen en daar brokkelen de douchetegels van af en doet de douchekop het niet goed. Wij hebben ons mikwe een paar jaar geleden verbouwd. Er is een bad, een mooie douche en het ziet er prachtig uit. Voor de renovatie was het lang niet zo mooi als nu.” Sinds het opknappen van het rituele bad, wordt er best veel gebruik van gemaakt. “Als je in Leiden of Delft woont en je hecht waarde aan een nieuwer mikwe, kun je zeker ook bij ons terecht. Het bad heeft ook een regiofunctie.”

Meer moeite doen
Joods leven, het kan in Den Haag. “We hebben gemeente-seiders en poeriemfeesten. Ook hebben we CHAJ, het centrum voor Haagse Jiddischkeit. Er worden optredens gegeven, culturele Joodse evenementen en niet-religieuze Joodse activiteiten.” Fieret is tevreden in Joods Den Haag. “Maar ik mis wel bepaalde dingen. Er zijn nog niet onnoemelijk veel Joodse gezinnen die iedere week naar sjoel komen. Het is soms moeilijk om contact te hebben met mensen in dezelfde levensfase, zoals in Amsterdam of Londen. Hier in Den Haag moet je wat meer moeite doen om mensen van je eigen leeftijd te betrekken. We hebben ook contact met mensen uit Rotterdam, Leiden en Delft. Je moet iets meer stappen zetten voor een actief Joods leven, maar het is de moeite waard.”

Aanwas
Hoe ziet de toekomst van de Haagse NIG eruit? “Zeker goed!” zegt Fieret vol overtuiging. Het verleden heeft altijd uitgewezen dat er voldoende aanwas van buiten komt. “Er is een toekomst voor ons en voor Joods Den Haag. Ik denk dat we zeker ook zouden kunnen groeien. Ook denk ik niet dat we nu hoeven zeggen: over honderd jaar is het er niet meer. Natuurlijk hebben we jongeren die naar Amsterdam trekken, aliya maken of naar het buitenland gaan, maar toch merken we dat onze gemeenschap stabiel is. Vergeet ook niet dat we Joodse expats hebben en Israëli’s die bijvoorbeeld voor de ambassade van hun land werken. Verder ligt er voor Joods Den Haag een taak om ons verhaal te vertellen, zodat mensen die interesse hebben in Joods leven buiten Amsterdam-Amstelveen ook eens bij ons kunnen komen kijken.”

Welkom voelen
In Joods Den Haag, zowel bij ons als de anderen, bestaat er een open houding. “Mijn oma heeft haar hele leven in Venlo gewoond en kwam een aantal jaar geleden in het Meester Visserhuis terecht, zodat ze dichterbij ons kon wonen. Zij heeft zich daar altijd welkom gevoeld.” Ook een middelgrote Mediene-gemeente moet open staan voor nieuwelingen, anders red je het niet. Fieret: “Nieuwkomers zeggen zich bij ons welkom te voelen. Ik ben wel trots op die openheid en vind het leuk en fijn dat het zo wordt ervaren.”