FvD de grootste bij schaduwverkiezingen van CIDI-bijeenkomst in Amsterdam

Aan het einde van de CIDI-verkiezingsavond in de Rode Hoed was de definitieve uitslag van de Israëlische verkiezingen is nog ongewis. Het kan wel eens gaan lijken op de avond van de Amerikaanse verkiezingen, waarschuwde debatleider Rob Oudkerk. “We gingen weg met het idee dat Hillary Clinton zou winnen en we werden de volgende ochtend wakker met een heel andere uitslag.” Er werden ook schaduwverkiezingen voor het Europees parlement gehouden. Onder het CIDI-publiek werd Forum voor Democratie (FvD) de grootste partij.

In een afgeladen grote zaal van het Compagnietheater in Amsterdam volgden ruim 200 mensen de live verkiezingsavond in Israël, georganiseerd door het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI). Met debatten en exitpolls uit het land zelf. De eerste exitpoll kwam om negen uur ‘s avonds binnen, vlak na het sluiten van de stembureaus. Volgens de internationale Israëlische televisiezender i24 gaan 33 zetels naar Benny Gantz (Blauw-Wit) en krijgt Benjamin Netanyahu 27 zetels. Latere polls gaan uit van 36 of 37 zetels voor Gantz, Netanyahu zou 33 tot 36 zetels behalen. Samen met rechtse en religieuze partijen zou Likud uitkomen op een meerderheid van 64 tot 66 zetels. In de Knesseth zijn 120 zetels te verdelen.

Oud-VVD-Tweede Kamerlid Han ten Broeke, tegenwoordig verbonden aan het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS), duidde de peilingen met de nodige voorzichtigheid. Vier jaar geleden zaten die er immers zes zetels naast. Ook vanavond laten zes verschillende exitpolls onderling grote verschillen zien, tot soms wel acht zetels. “Het is belangrijkste is wat president Reuven Rivlin gaat doen,” zei Ten Broeke. “Aan wie geeft hij, na advies van de Knesset, de formatieopdracht. Is dat Benny Gantz of Benjamin Netanyahu. Beiden hebben de overwinning geclaimd. In twee van mijn scenario’s wordt Netanyahu toch weer premier. De vraag is alleen tegen welke prijs.”

Europese verkiezingen
Behalve in Israël valt binnenkort ook in Europa wat te kiezen. De EU-lidstaten kiezen in mei een nieuw Europees parlement. In Nederland gebeurt dat op 23 mei. Dus is het belangrijk de partijstandpunten te kennen over de Midden-Oostenbeleid, en in het bijzonder de politieke koers ten aanzien van Israël. Onder leiding van voormalig Tweede Kamerlid Rob Oudkerk (PvdA) debatteerden EU-politici van alle partijen, behalve D66 die afzegde, over een aantal stellingen. Zoals het nucleaire programma van Iran en de vluchtelingenproblematiek. Over alle stellingen kon het publiek in de zaal online meestemmen.

De stellingen ‘De EU-lidstaten moeten hun ambassades in Israël verplaatsen naar Jeruzalem’ en ‘Als Israël zijn nederzettingenbouw voortzet dan moet de EU het associatieverdrag met het land opzeggen’ leidden tot rumoer. De Amerikaanse president Donald Trump maakte zijn belofte waar door de Amerikaanse ambassade te verhuizen van Tel Aviv naar Jeruzalem. De mening van de aanwezigen was duidelijk: 79 procent stemde voor de stelling en 21 procent tegen.

Ambassades naar Jeruzalem?
De Nederlandse europarlementariërs zijn verdeeld. Het debat over de ambassades leidt af van de echte kwesties in Israël, zei Thijs Reuten (PvdA). “Het draagt niet bij aan duurzame vrede in het land. Het verplaatsen van een ambassade dreigt vooral een speeltje te worden van mensen die daarmee een statement willen maken.”

Derk Jan Eppink (FvD) kreeg een open doekje als hij de stelling ondersteunt. “Meerdere Amerikaanse presidenten zeiden het, maar deden het nooit. Dat Trump het belooft en het vervolgens ook doet, was blijkbaar een schok.” Om zijn betoog te eindigen met: “En ik vind dat Golan Hoogvlakte behoort tot het territoriale soevereiniteit van Israël. Die is strategisch zo belangrijk dat wie daar zijn tank heeft staan het hele gebied beheerst.” Ook de lijstverbinding van CU en SGP is voor. “Jeruzalem is de hoofdstad van Israël sinds 1949 en het is de hoogste tijd dat de internationale gemeenschap dat als zodanig erkent”, zei Bert-Jan Ruissen. Hij noemde het dagelijks pendelen tussen Tel Aviv en Jeruzalem een schijnvertoning. “De overheidsinstellingen zitten in allemaal in West-Jeruzalem. Met de erkenning van Jeruzalem maken we ook een statement tegen Hamas en laten zien dat terreur niet loont. Dit is wat mij betreft een wezenlijke stap.”

CDA, VVD, GroenLinks en de nieuwe Europese politieke partij Volt Nederland zijn tegen een eventuele verplaatsing van de ambassades. “Op de weg naar vrede is zo’n stap op dit moment de verkeerde afslag”, zei Daan Versteeg (CDA). Volgens Nilüfer Vogels van nieuwkomer Volt Nederland is de regio vooral gebaat bij stabiliteit. “Het Midden-Oosten is een kruitvat, dus gooi daar alsjeblieft geen lucifer in.” Over de toekomst is van Oost-Jeruzalem durfden de parlementariërs zich niet uit te spreken. Ook Ruissen niet. “Laten we hopen dat er in de vredesbesprekingen ruimte is om over de toekomst van Oost-Jeruzalem te spreken.”

Nederzettingenpolitiek
De Israëlische nederzettingenpolitiek bleek het hete hangijzer van de avond. In de zaal is twaalf procent voor, 88 procent is tegen de stelling ‘Als Israël zijn nederzettingenbouw voortzet dan moet de EU het associatieverdrag met het land opzeggen’. GroenLinks-europarlementariër Dirk-Jan Koch haalde zich de woede van de aanwezigen op de hals door de handel met Israël afhankelijk te willen maken van het mensenrechtenbeleid. “Laten we stoppen met de automatische vrije toegang van al die producten waarvan sommige uit de bezette gebieden komen”, zei hij. ‘Waarom moet Israël aan andere standaarden voldoen?’, schreeuwde iemand achterin de zaal. Koch: “Dit zou moeten gelden voor alle landen.” Deze tekst gaat verder onder de afbeelding.

Hij kreeg bijval van Sara Murawski (SP). Het associatieverdrag moet wat haar betreft worden opgeschort. “En als democratische rechtsstaat zou Israël daar begrip voor moeten hebben.” Ook haar argumenten stuitten tegen een muur van onbegrip. Hanna Luden, directeur van het CIDI, nodigde haar ter plekke uit om naar Israël te komen. “Dan ga je begrijpen hoe het leven in Israël is. Je weet niet waar je het over hebt. Dat vind ik heel jammer.”

Daan Versteeg (CDA) noemde het te makkelijk om vanuit Nederland te vertellen wat Israël moet doen met zijn nederzettingenbeleid. “Dat neemt niet weg dat een langetermijnoplossing van twee staten niet helpt als je nederzettingen bijbouwt. Maar dit debat kun je alleen voeren als je partners bent.”

Schaduwverkiezingen
Om te peilen of de europarlementariërs de kiezers overtuigden, hield het CIDI een schaduwverkiezing: ‘Op welke partij stemt u voor de EP-verkiezingen?’ Gezien de voortdurende bijval die Derk-Jan Eppink (FvD) kreeg, was de uitslag niet heel verrassend. Forum van Democratie zou onder dit publiek 34 zetels behalen, de lijstverbinding CUSGP negentien zetels, de VVD dertien en D66 haalt negen zetels.

Ondertussen liet het het grote scherm in de zaal geen nieuwe ontwikkelingen zien uit Israël. “Als het echt een nek-aan-nek-race is, kan het nog tot vrijdag duren voordat we zekerheid hebben, zei Han ten Broeke. “Pas dan zijn de stemmen van de militairen ook geteld.”