Geloven in Trump, de verlosser – column Marc de Hond

‘Over precies een maand gaat Amerika naar de stembus, om te kiezen wie de volgende president wordt: Hillary Clinton of Donald Trump. Een cruciale dag voor de Verenigde Staten, maar ook voor Nederland. De plannen en opvattingen van Trump zouden ons land namelijk enorm kunnen schaden.

Trump is er immers van overtuigd dat klimaatverandering een hoax is, bedacht door de Chinezen. Hij heeft zijn kiezers dan ook beloofd om de milieu-akkoorden van Parijs terug te draaien. Wetenschappers geven aan dat het al veel en veel te lang geduurd heeft voordat de wereld op één lijn kwam om de opwarming van de Aarde te bestrijden. Nogmaals vier tot acht jaar vertraging op dit gebied zou voor Nederland desastreus zijn. Ons land, dat ver onder zeeniveau ligt en vroeg of laat veel last zal krijgen van een rap stijgende zeespiegel.

Daarnaast heeft Trump aangegeven zich niet te willen houden aan artikel 5 van de NAVO (een aanval op één is een aanval op allen). Mocht Nederland, of een ander NAVO-land ooit worden aangevallen, dan zal Trump eerst kijken of er in zijn ogen wel voldoende geld is afgedragen om te betalen voor het Amerikaanse leger. Tel daar zijn opvattingen over kernwapens bij op: “waarom zou je ze niet gebruiken, als je ze toch hebt liggen?”, of zijn schietgrage temperament “als de Iraanse vissers in de Perzische Golf onze mariniers provoceren, geef ik opdracht ze uit het water te schieten” en de kans op nieuwe oorlogen en conflicten is alweer een stuk groter geworden.

Vanuit Nederland volgen velen van ons de Amerikaanse verkiezingen met verbazing. Hoe is het mogelijk dat iemand met zulke bizarre opvattingen en uitspraken, zo’n groot gedeelte van het electoraat achter zich weet te scharen? Hoe kunnen mensen in hemelsnaam geloven dat een figuur als Trump Amerika weer great kan maken?

Daar moeten verklaringen voor zijn. Ten eerste zijn er in Amerika veel mensen die het moeilijk hebben. Mensen die in onveilige steden wonen. Of mensen die werkloos zijn, of een minimaal loon verdienen waardoor ze nauwelijks rond kunnen komen. Mensen die zich zorgen maken over immigranten, vluchtelingen of terroristen. Mensen die teleurgesteld zijn in aan het pluche klevende ‘oude politici’ in Washington die voor hun gevoel te weinig gedaan hebben om hun problemen op te lossen. Bij hen spreekt een boodschap van een ‘outsider’ die de politiek flink wakker gaat schudden blijkbaar enorm aan.

Of Trump daar de aangewezen persoon voor is? Een man die elke dag een andere politieke rel aan zijn broek heeft hangen omdat hij weer eens flagrant heeft gelogen (slechts vijftien procent van zijn uitspraken blijken na fact-checken waar te zijn). Blijkbaar is er iets in mensen dat sterk verlangt naar een verlosser, iemand die belooft hun problemen op te lossen. Daarbij zijn mensen vaak heel slecht in staat om het verschil te merken tussen de waarheid en een leugen.

Iets dat niet waar is, kan wél zo enorm waar “voelen”. Eeuwenlang geloofden mensen dat de zon om de Aarde draait, in plaats van andersom. Zij die iets anders beweerden werden verketterd. Niet zo vreemd, want als je een middag in je tuin gaat zitten dan zie je de zon toch duidelijk zijn ronde om de Aarde maken? Er zijn trouwens nog steeds mensen die ervan overtuigd zijn dat de Aarde plat is. Of dat het klimaatprobleem onzin is, omdat de mens geen invloed kan hebben op het weer. Want daar gaat G’d toch over?

De beste oplossing voor onwetendheid is goed onderwijs. Kerntaak van scholen zou moeten zijn om onze kinderen op te leiden tot kritische wereldburgers. Kinderen die het verschil leren tussen feiten en fictie. Die vraagtekens plaatsen bij alles dat ze geleerd wordt. Leren om zelf verschillende bronnen te checken, en om zelf op onderzoek uit te gaan. Idealiter zou ieder mens voordat hij een stemhokje vanbinnen ziet, weerbaar moeten worden gemaakt tegen liegende politici. Het verschil weten tussen wat wetenschappelijk bewezen is, en pertinente onzin.

Uit de statistieken blijkt dat een grote meerderheid van de Amerikaanse “evangelicals” zal stemmen op Trump. Dat heeft voor een groot deel te maken met zijn conservatieve opvattingen over abortus en het homohuwelijk. Maar volgens mij speelt er nog iets anders: mensen die geneigd zijn om letterlijk te geloven wat er in de Bijbel staat (Jezus heeft werkelijk bestaan, zijn moeder is onbevlekt ontvangen, hij is de zoon van G’od, hij is opgestaan uit de dood) hebben blijkbaar het “talent: om te geloven in mooie verhalen die misschien waar kunnen voelen, maar niet per se ,waar zijn. Met datzelfde “talent” ben je, ook eerder geneigd om te geloven in een zelfverklaarde verlosser als Donald Trump.

Werk aan de winkel voor leraren dus. Ook in Nederland, waar Geert Wilders eenzelfde soort kiezers aanspreekt met beloftes en uitspraken waar grote vraagtekens bij gezet kunnen worden (“Nederland moet uit de  EU en terug naar de gulden”, “Korans verbieden en alle moskeeën sluiten”).

De vraag is alleen: kan een school waarop ook religieus onderwijs wordt gegeven, onze kinderen wel echt het verschil leren tussen waarheid en fictie? Kan dezelfde leraar die op het ene moment vertelt over de Koude Oorlog, op het andere moment het scheppingsverhaal uit het Oude Testament doceren? Misschien zouden we daar eens kritisch naar moeten kijken. In de tussentijd bidden tot G’d dat Amerika straks de juiste beslissing maakt.’