‘Grunberg gijzelt Joods Nederland – gastcolumn Sivan Behr

Schrijver Arnon Grunberg ging op onderzoek uit om de Chanoeka-tragedie met het Koninklijk Concertgebouw te ontrafelen en kreeg voor zijn essay een voorname plek van Het Parool. Publicist Sivan Behr is verbaasd over wat de auteur opschrijft. ‘Hoe kan het dat niemand ziet dat Arnon Grunberg de Joodse gemeenschap in Nederland gijzelt?’

Enkele keren heb ik voor mijn werk de moeder van Arnon Grunberg, Hannelore Grunberg-Klein, ontmoet. Ze was een kleine, tengere vrouw met donker haar. Ze sprak met hoge stem en een ontroerend accent. Ze had de gruwelen in Auschwitz en Mauthausen moeten doorstaan. Zoon Arnon had kort voor haar overlijden in 2015 een prachtige maar ook wel heel intieme documentaire over seine Mutti gemaakt. Ik moest een paar keer slikken.

Hannelore was hartelijk, lief, spraakzaam. Ze informeerde altijd naar mijn echtelijke status, of ik een vriend had, of dat ik misschien eventueel een fijn Joods meisje voor Arnon wist. “Mijn suikertje (Meine Süsse) moet echt gaan trouwen, hoor.”

Anti-monogamie

Als ik het essay van Arnon Grunberg in Het Parool (20-12-2025) lees over het Chanoekaconcert en het Concertgebouw, ben ik blij dat ik zijn moeder geen suggesties heb gedaan voor potentieel Joods trouwmateriaal. Want in het artikel dat over oplopende discussies zou moeten gaan, zegt de auteur zich, na een gesprek met een Joodse vrouw van een antizionistische organisatie, aan te sluiten bij de groep anti-monogamie-Joden.

“Uuuuh…..,” zou mijn jongste zoon zeggen. “Was er geen eindredacteur bij Het Parool die heeft opgelet en dacht: wat een onzin? Niet geestig. Of heeft deze Amsterdamse schrijver carte blanche in zijn gekte? Kan hij opschrijven wat hij wil en wordt hij nooit met de door hem genoteerde prietpraat om de oren geslagen?”

Bemiddelaars

Het spijt me voor zijn moeder Hannelore, die ik nog zie staan in een zomerjurk bij het hekje van de tuin bij Grunbergs ouderlijke huis in Amsterdam-Zuid, maar Arnon maakt de fout van een beginneling. Hij praat met verschillende partijen die betrokken zijn bij het discours – directeur Simon Reinink van het Concertgebouw, de Joodse linkse splintergroep Erev Rav, voormalig PvdA-politicus Lodewijk Asscher en LJG-bestuurslid Jaïr Stranders. Asscher was gevraagd te bemiddelen in het conflict en dat mislukte, Jaïr Stranders had zichzelf als intermediair aangeboden.

Moreel leiderschap

Echter, verslaggever Grunberg heeft de tegenpartij niet gehoord. Met de Stichting Chanoeka Concert heeft hij niet gesproken, evenmin met Chanan Herzberger, voorzitter van het Centraal Joods Overleg (CJO). Alhoewel, dat hoefde eigenlijk niet als je Stranders, die zichzelf een bruggenbouwer noemt, moet geloven: “Het ontbreekt aan moreel, Joods leiderschap, het ontbreekt aan moreel leiderschap aan alle kanten.”

Over welke kanten heeft Stranders het? Grunberg vraagt er niet naar. Hij laat Stranders gewoon door-oreren: “Een deel van de Joodse gemeenschap vindt het moeilijk de positie van ultiem slachtoffer los te laten. Een positie die decennia vanzelfsprekend was.” Een gemiste kans voor, zoals ik hem nu zie, de Joodse kunstpaus Arnon Grunberg.

Waarom legt hij niet uit wat er echt aan de hand was, namelijk dat er elk jaar een Chanoekaconcert in het Concertgebouw wordt gehouden en dat dit opeens niet meer mocht. Dat muziek en cultuur niet als politieke speelbal mogen worden gebruikt. Dat de Israëlische voorzanger Shai Abramson, net zoals alle Israëlische mannen, jongens en meisjes in het Israëlische leger (IDF) hebben gediend of dienen.

Reve

Dat het ongelooflijk is dat Hollandse Joden zich moeten verantwoorden voor wat er in Gaza gebeurt, dat antizionisme het nieuwe antisemitisme is – zei schrijver Gerard Reve al lang geleden – dat Joden in Nederland maar ook wereldwijd – zie Sydney – worden bedreigd – zie de bizarre beveiliging van Joodse scholen, instituten en sjoels. Maar ook dat er door de rechter was bepaald dat ‘maar’ twintig anti-Israël-demonstranten bij het Concertgebouw mochten staan en dat die stil moesten zijn, dat er uiteindelijk zeker tweehonderd pro-Palli’s voor de ingang van het gebouw stonden die antisemitische leuzen schreeuwden.

Podcast

Waarom schrijft Grunberg niet over de zestig procent medewerkers van het Koninklijk Concertgebouw dat heeft geweigerd om op de avond van de concerten van Abramson te werken – werkweigering betekent toch ontslag? Onlangs publiceerde de veelschrijver zijn nieuwe podcast Achter de frontlinie. Hij deelt ervaringen en observaties over de Israëlische samenleving en politiek, met speciale aandacht voor de situatie na 7 oktober 2023.

Daarin stelde Grunberg dat Netanyahu (niet mijn favoriet overigens) door de Gaza oorlog alle Joden ter wereld gijzelt. Hij meent echter niet dat Hamas alle Gazanen gijzelt, of dat de Arabische landen alle Palestijnen gijzelen, al decennia.

Spiegelen

Het dringt tot me door dat Arnon Grunberg van spiegelen houdt. Hij observeert, noteert en voelt wat hijzelf doet en projecteert op anderen. Door zijn beroemdheid, zijn ‘mooie’ woorden en door de media die aan zijn voeten liggen kan Grunberg beschuldigingen uiten die voor lief worden genomen. Hoe kan het dat niemand ziet dat Arnon Grunberg de Joodse gemeenschap in Nederland gijzelt?

Sivan Behr is publicist en schrijfster van onder andere de roman ‘100 Jaar Familie’, die onlangs in het Engels is vertaald.