Halsema vergelijkt haar situatie in Amsterdam met ‘verbond tussen God en volk Israël’

Burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) heeft de verbintenis tussen haar gemeentebestuur en de bevolking van Amsterdam vergeleken met die tussen God en het Joodse volk. Dat deed ze tijdens de Preek van de Leek, zondag, waarin ze haar visie mocht delen met de maatschappij. In haar preek in een volle doopsgezinde kerk benoemde ze Amsterdam als ‘de Beloofde Stad’. “Als je in onze tijd een toekomstvisioen zou hebben van Amsterdam als een Beloofde Stad, een tikkie brutaal afgeleid van het Beloofde Land. Dan gaat dat, denk ik, om instemming met het gezag van de wet.”

Exodus
“Je kan zeggen dat Exodus een verhaal is over staatsvorming: na een lange tijd van slavernij en een kort nomadisch bestaan vestigt een volk zich in een land en onderwerpt zich aan de wet,” aldus Halsema, die haar toehoorders voorhield dat de vergelijking met het Joodse volk opgaat. “Exodus gaat niet alleen over Mozes en de wet die hij van bovenaf krijgt aangereikt op twee stenen tafelen; het gaat over het volk en zijn instemming met de hele gang van zaken. Jawel, het bliksemt op de berg, er is bazuingeschal en God daalt neer in rook: dat is allemaal heel gewichtig en indrukwekkend, maar uiteindelijk is het voornaamste toch dat er een verbond tot stand komt tussen de wetgever en het volk.”

Stenen tafelen van nu
In de passages die Halsema had uitgekozen voor haar preek reageren de Israëlieten verheugd op de komst van de Tien Geboden eraan komen. “Deze worden hen niet tegen hun wil opgelegd of afgedwongen. Zij kiezen ervoor, er bestaat op dat moment een gedeeld besef van rechtvaardigheid dat nodig is om samen te leven.” Vervolgens legde de politica een brug naar de huidige problematiek in de hoofdstad. De wetten zijn leidend. “Concrete regelingen over actuele thema’s eisen de aandacht op, verordeningen wetten, beschikkingen en besluiten. Het zijn de stenen tafelen van nu: de geboden zoals ze op schrift zijn gesteld. Ik ben dagelijks druk bezig met die geboden, tot zich zo nu en dan het begrip rechtvaardigheid in alle hevigheid aan me opdringt.”

Halsema: “Van wie is de wet? Van wie is de stad? En wie is in een stad met zoveel toeristen en bezoekers eigenlijk het volk? Daarvoor keer ik kort terug naar Exodus, waar het volk enthousiast instemt met de invoering van de wet. De Israëlieten bivakkeren veertig jaar in de woestijn: ze zijn ontsnapt aan onderdrukking door de Farao en gaan op weg naar het Beloofde Land. Tijdens de pauze van veertig jaar in de woestijn sluiten ze een verbond met God en krijgen ze de Tien Geboden aangereikt.”

Door elkaar heen
Tijdens haar speech verweef Halsema het Joodse volk uit de Bijbel met denkers van nu, zoals dichter Martinis Nijhoff, schrijver J.M. Coetzee en politiek filosoof John Rawls. Ook zanger Nick Cave, die vorige week aankondigde weer twee concerten in Israël te houden, kwam aan bod. “Geen naïef visioen van een stad zonder misdaad of angst, een gemeenschap zonder therapeuten en met alleen maar witte jonge poesjes, zoals Nick Cave de vrome stad beschrijft in zijn liedje ‘God is in the House’. Het ideaal is geen paradijs, maar een bezield verbond van volk en regelgever: de bevolking stemt in met de regels waaraan ze zich gehouden weet.”

Rituelen
Halsema vergeleek de rituelen die indertijd van Mozes en het Joodse volk met de rituelen van nu. “In de woestijn hebben Mozes en zijn volk allerlei rituelen ter beschikking om te zorgen dat nieuwe generaties weer net zo enthousiast raken over het verbond als de oude. En daar valt van te leren. Om de instemming met de geboden te vernieuwen stopten de Israëlieten de wet in een kist en droegen die aan draagstokken rond. Het is een ritueel dat verbondenheid schept. En misschien willen wij niet rondsjouwen met de wet in een kist, maar ontmoetingen regelen, gezamenlijke sportdagen, feestdagen, herdenkingen. Niet alleen 4 mei herdenken maar daarnaast ook de dagen die voor nieuwkomers dierbaar zijn.”

Wet is wet
Een strenge handhaving van de wet is belangrijk, vindt Halsema, want anders wordt het verbond tussen het volk en het gezag te ‘fragiel’. Maar bestuurders moeten ook zorg dragen voor een ‘zacht verbond’. Dat betekent: “Gesprekken voeren. Juist in die wijken waar mensen meer dan elders worstelen met armoede, met grote sociale problemen en discriminatie, kan het gesprek over de wet verstommen. Dat wil zeggen dat het verbond breekt.” Lees de hele speech van Femke Halsema hier.

Lees ook:
Waarom Femke Halsema toch niet Joods is
Amsterdam krijgt vandaag een nieuwe burgemeester: Femke Halsema. Zij is de eerste vrouw in deze positie en doorbreekt ook een lange traditie van hoofdstedelijke PvdA-burgemeesters. Nu is sinds 1945 ook een bescheiden traditie gegroeid van Joodse burgemeesters in Amsterdam: van Ivo Samkalden en Wim Polak tot Ed van Thijn en Job Cohen. Hoort de nieuwe burgemeester, Femke Halsema, nu wel of niet in dit laatste rijtje thuis?