‘Het meisje met de halve ster’ – boekrecensie

De historische roman ‘Het meisje met de halve ster’ is een spannend boek met een interessante opzet, en indeling. Dat is anders dan het boek doet vermoeden op het omslag, aldus recensent Dick Hage. Hij kapittelt het verhaal als ‘overlevingsdrift van mens en dier in de bezettingsjaren’.

De roman gaat over het meisje Debra die bij het uitbreken van de oorlog opgroeit in een geassimileerd gezin in Rotterdam. Haar vader is leraar biologie en zelf werkt zij in de gemeentelijke bibliotheek, haar moeder is huisvrouw en haar broertje zit op school. En dan komt het bombardement dat alle levens drastisch verandert. Die gebeurtenis treft ook de dierentuin. Een jonge wolf weet te ontsnappen en zich in leven te houden.

Het boek ‘Het meisje met de halve ster’ is onderverdeeld in de vijf oorlogsjaren, met een epiloog uit 2010 en een nawoord voor de lezer. De jaren ’40-’45 zijn verdeeld in korte hoofdstukjes waarin je afwisselend kijkt vanuit het gezichtspunt van hoofdpersoon Debra en vanuit het gezichtspunt van een wolf, die Chaver wordt genoemd. Dat is best bijzonder, om de oorlog te beleven door de ogen van een dier. Eerst is het zuiver de wolf die aan het woord is, verderop in het boek komen in de hoofdstukken met de titel ‘Chaver’ ook betekenisvolle mensen aan het woord die de wolf in huis hebben en verzorgen.

‘Na de oorlog’

Debra beschrijft hoe de opeenvolgende beperkingsmaatregelen van de Duitsers haar eigen leven en die van haar familieleden, vrienden en kennissen beïnvloeden. Auteur Judith Visser weet de beklemming van de bezetting treffend over te brengen. In Nederland was het toen al meer dan honderdvijftig jaar vrede. Mensen geloofden gewoon niet wat er in de meidagen van 1940 en daarna gebeurde. Aanzwellende geruchten. Die kunnen niet waar zijn, want de Nederlandse politie werkt toch gewoon mee?

De schrijfster benadrukt dat er steeds over ‘Na de oorlog’ werd gesproken. Ze legt vast vanuit welk perspectief er gedacht werd. Een voorbeeld: “Volgend jaar om deze tijd” zegt iemand in 1941, “vieren we de jaarwisseling in vrijheid.” Visser weet het voor de oorlog geassimileerde ‘klokvrije’ milieu goed te beschrijven. De Joodse vader zegt: “Ik zie Joods zijn als een soort groot buffet waar iedereen kan kiezen hoe veel of weinig hij op zijn bord wil hebben. Je hoeft er niets op te leggen wat je niet wilt.”

Geen Joodse beleving

Wat van dit boek opvalt is dat er totaal geen ‘positieve Joodse beleving’ is, religieus bewustzijn komt er namelijk helemaal niet in voor. Wat er wel in verweven zit is ‘survival’. Het meisje Debra verstopt zich seizoenenlang in de duinbossen rond Rockanje, die ze nog kent van wandelingen als kind met haar vader. Hij heeft haar toen kennis van plant en dier bijgebracht, waar ze nu haar voordeel mee kan doen.

Het is een spannend geschreven verhaal. Het grijpt je aan en in het nawoord valt alles op zijn plek. Hoe anders mijn gevoel toen ik dit boek voor het eerst in handen kreeg. Op de achteromslag las ik ‘de half-Joodse Debra’. Half-Joods? En ‘halve ster’ in de titel van het boek? Half-Joods is toch een door de nazi’s uitgevonden concept?

De auteur zal zelf dan wel niet Joods zijn, dacht ik. Mijn vermoeden nam toe door de sticker op de kaft van het boek, waaruit bleek dat de auteur ook twee andere boeken heeft uitgebracht met titels als ‘Zondagskind’ en ‘Zondagsleven’. Daar had de uitgever de auteur toch voor moeten behoeden. De term ‘half-Joods’ vind ik niet handig op dit boekomslag. Zeker niet voor Joodse lezers, voor wie het verhaal best wel interessant kan zijn.

Titel: ‘Het meisje met de halve ster’
Auteur: Judith Visser
Uitgeverij: Harper Collins Holland
ISBN: 978 94 027 1353 4
Prijs: 24,99  euro