Hoe behouden we onze menselijkheid? – column Shoshanna de Goede

In het Jodendom is het stellen van vragen misschien wel belangrijker dan het geven van antwoorden. En, boy o boy, wat nodigt deze tijd uit tot het stellen van vragen.

Wie ben je, waar sta je voor en waar ga je naartoe? Op wie vertrouw je? Volg je je gevoel of je ratio? Heb je moeite met mensen die anders denken dan jij? Waarom is dat eigenlijk? Is de weg van de minste weerstand ook de juiste weg? Is iemand die zich niet wil schikken naar het narratief lastig en egoïstisch of staat hij voor een ander verhaal dan jij? Hoeveel compassie en begrip heb je voor ‘De Ander’? Ben je bereid om je te verdiepen in diens beweegredenen en kun je accepteren dat er andere ideeën zijn over de te volgen weg? Is de mening van de meerderheid hetzelfde als de waarheid? Ben je je bewust van de impact van woordkeuze en framing?

Hoe bepalend is je opvoeding en de bubbel waarin je je begeeft bij je positionering in het maatschappelijk debat? Heb je geleerd om volgzaam te zijn naar autoriteiten of om op je eigen kompas te varen? Is het één beter dan het ander? Is het wenselijk in een democratie als mensen die afwijkende meningen verkondigen per direct gecanceld en afgeserveerd worden? Praat je iedereen na over wat voor sukkels ze zijn of verdiep je je in hun woorden en vorm je je eigen mening? Waarom hebben angst en volgzaamheid zo’n grote rol gekregen in onze huidige maatschappij? Waar ligt de grens van wat we accepteren als nevenschade van de maatregelen?

Zullen we over tien jaar zeggen dat dit de juiste weg was? Zullen de tieners en de jongeren dezelfde mening zijn toegedaan als de ouderen? Kun je het leven voor langere tijd op pauze zetten zonder noemenswaardige gevolgen? Bewijst jouw veerkracht en acceptatie van de situatie dat de ander daartoe ook in staat moet zijn? Hoe kunnen we elkaar helpen om de nevenschade te beperken? Is niet ziek worden of sterven hetzelfde als leven? Hoe kunnen we elkaar blijven zien als mens die het juiste probeert te doen, zonder te vervallen in verwijten, het opdreunen van data of jij-bakken? 

Het zijn zomaar wat vragen die ik mijzelf stel. Verwacht ik antwoorden? Nee. Vind ik mijn ideeën superieur aan die van een ander? Zeker niet. Ben ik overtuigd van een waarheid? Evenmin. Wil ik de discussie aangaan? Nee, dat levert doorgaans weinig positiefs op. De mens is nu eenmaal vaak overtuigd van zijn eigen gelijk. Zonder oordeel kunnen luisteren is maar weinigen gegeven. Hooguit wil ik dat mensen meer gaan nadenken over hun positionering, beweegredenen en framing van De Ander. 

Hoe ouder je wordt en hoe meer het leven je van bepaalde maakbaarheidsillusies berooft, hoe meer je beseft dat er zoveel is dat je niet weet en nooit zult weten. Veel van wat ooit onvoorstelbaar leek, is gebeurd of besloten. De één kon daar beter mee omgaan dan de ander. Ik geloof dat mensen wiens persoonlijke levens niet ingrijpend veranderden tijdens deze periode – die niet te maken kregen met de impact van bijvoorbeeld de dood, sociaal isolement, extreme geldzorgen of mentale problemen – niet goed beseffen hoe heftig en extreem het voor anderen was en hoe machteloos zij zich voelden. Want als het al niet zo goed met je ging voorheen of als er iets ingrijpends gebeurde, dan kun je er donder op zeggen dat je in no time afgleed – zonder zicht op positieve verandering. 

De impact van alle maatregelen van de afgelopen twee jaar op mijn gemoed en mijn leven als plotseling fulltime alleenstaande ouder van drie kinderen was en is groot. Gelukkig ben ik gezegend met een veerkrachtige inborst en heb ik veel lieve vrienden en familie die er voor me zijn met een luisterend oor of een helpende hand, als ik daar om vraag. Maar uiteindelijk moet ik de kar in deze tijd in mijn eentje trekken. Het allerbelangrijkste, naast gezond blijven, is je mindset goed houden. Om niet het vertrouwen te verliezen dat er ooit weer betere tijden aanbreken, waarin we elkaar weer kunnen ontmoeten, samen eten, lachen en dansen en toasten op het leven. Niet normaal hoe ik daar naar uitkijk.   

De vragen die ik mijzelf stel zijn misschien niet dezelfde vragen die u zichzelf stelt. Geen probleem. Ik geloof in leven en laten leven. Als u zichzelf maar wel vragen blijft stellen en als u maar voor uzelf blijft nadenken. Ik impliceer niets. Ik beschuldig niemand. Ik oordeel niet over mensen die een andere mening zijn toegedaan dan ik. Ik hoop dat u dat ook niet (meer) doet.

Lees ook:
De Jindo-connectie – column Shoshanna de Goede
‘OP EEN ZOMERAVOND IN 1940 trok een jong Joods meisje tijdens een optreden in Den Haag de aandacht van de zestien jaar oudere Indonesische bandleider. Een voluptueuze achttienjarige met rode krullen en fel gestifte lippen, die voor de duvel nog niet bang was. Of ze ‘Blue Moon’ mocht zingen, met de band. Dat mocht ze. En nog datzelfde jaar volgde de bruiloft, die anticipeerde op de aanstaande eerste zoon die keurig wachtte tot de akte getekend was…’

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.