Honderd jaar sjoel Trondheim gevierd met Noorse koning

De synagoge van Trondheim bestaat honderd jaar. Het bijzondere jubileum werd zondag gevierd in het bijzijn van de Noorse koning Harald V (88) en de Noordse premier Støre. Het huis van samenkomst is de meest noordelijke ter wereld en wordt nog steeds gebruikt. De vorst ontmoette onder meer Chana Arberman (98), die Bergen-Belsen overleefde en in de Sjoa meer dan vijftig familieleden verloor.

Het was een drukke viering waar in Noorwegen veel belangstelling voor was. De koning genoot zichtbaar van het samen zijn met de Joodse gemeenschap van Trondheim. Hij hield geen rede. Die was voorbestemd aan premier Jonas Gahr Støre, een sociaaldemocraat. “Namens de regering en ons land wil ik u feliciteren met een eeuw van een inclusieve Joodse gemeenschap in dit gebouw,” zei de regeringsleider.

Eenzamer

Støre wees erop dat het conflict in het Midden-Oosten tot een verhit debat heeft geleid en dat het moeilijker is geworden om Jood te zijn in Noorwegen. “We hebben gehoord dat het moeilijker, onveiliger en eenzamer wordt. Wij moeten die verantwoordelijkheid nemen en opkomen voor menselijke waardigheid en gelijkheid. Antisemitisme is een virus en, zoals ze zeggen, het komt in golven. Joden kunnen eraan sterven.”

‘Terug naar de gaskamer’

Marthine Bodd Five sprak namens de Joodse gemeenschap van Trondheim de koning en aanwezigen toe. Sinds 7 oktober 2023 is het moeilijk geweest, zei ze. “Mijn sociale media stonden bol van het antisemitisme. Ik denk dat we allemaal compleet in shock waren, zo kennen wij ons geliefde Noorwegen niet.” Tegen haar dochter werd gezegd dat ze ‘terug naar de gaskamer moet’. Ze is zeventien jaar oud.

Drone

De politie had hoge veiligheidsmaatregelen genomen om de viering goed te laten verlopen. Een deel van het luchtruim boven de stad was afgesloten en een drone hield van boven alles in de gaten. Er zijn geen bekende bedreigingen, zei stafchef Geir Arne Sjøhagen van het politiedistrict Trøndelag aan de openbare omroep NRK voorafgaand aan de viering.

Geweldig

Koning Harald sprak niet alleen met Holocaust-overlevende Arberman, die met haar 98 jaar bijna even oud is als de sjoel zelf, maar ook met andere leden van de Joodse gemeenschap in Trondheim, jong en oud. Bij het verlaten van de synagoge groette de koning Arberman nog even. “Het was geweldig,” zei ze over de ontmoeting met de koning en de viering. “Dat betekent dat je het niet mag vergeten.”

Treinstation

De Joodse gemeenschap van Trondheim werd in 1905 opgericht en was de eerste jaren gehuisvest in gehuurde ruimtes in het stadsdeel St. Jørgensveita. In 1923 kocht de gemeente het oude treinstation, dat het eindpunt was van de spoorlijn Trondheim-Størenbanen. Twee jaar later werd daar de synagoge geopend. In de Tweede Wereldoorlog werd ruim de helft van de Joodse gemeenschap vermoord.

Herbouw

Gedurende de Duitse bezettingsjaren van Noorwegen werd de synagoge door de nazi’s als opslag gebruikt. Ook was het een onderkomen voor soldaten. Na de bevrijding was het gebouw en interieur zwaar beschadigd. Daar moest wat aan gedaan worden. In 1997 werd in een ruimte van de synagoge het Joods Museum geopend en in 2000 werd het gebouw gerestaureerd en herbouwd. 

Ontmoetingsplaats

De synagoge van Trondheim werd in 2001 heropend met een bibliotheek, een multimedia-centrum en een grondig gerenoveerd museum. Tegenwoordig is de sjoel een ​​culturele en sociale ontmoetingsplaats voor een multiculturele Joodse gemeenschap. Het is zowel een nationaal cultureel monument als een levendige arena voor religieus leven en dialoog.

Symbool

Koning Harald V werd in 1937 geboren en werd samen met zijn vader Olaf V en grootvader Haakon VII in de Tweede Wereldoorlog een symbool van Noors verzet. In 1991 volgde hij zijn vader op en werd hij in de Nidaros-kathedraal van Trondheim ingezegend. De koning is thans 88 jaar en denkt niet aan aftreden, ondanks dat hij soms kwakkelt met zijn gezondheid. Hij wil in het harnas sterven, net als zijn voorvaderen.