In memoriam: Neil Simon (1927-2018)

Neil Simon
wikipedia

‘Money brings some happiness. But after a certain point, it just brings more money,’ Neil Simon 

De beroemde Amerikaans-Joodse toneelschrijver Neil Simon is zondag 26 augustus op 91-jarige leeftijd overleden. Marvin Neil Simon werd op 4 juli 1927 in New York (the Bronx) geboren en stierf in diezelfde stad, in de wijk Manhattan. Volgens theaterwetenschappers was Simon de grootste blijspelschrijver van onze tijd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat hij de eretitel ‘The King of Comedy’ toegedicht kreeg. Hij is de meest gespeelde toneelschrijver na William Shakespeare: tussen 1965 en 1980 werden zijn stukken meer dan negenduizend keer opgevoerd.

The Niel Simon Theatre
Nagenoeg al zijn toneelstukken waren ongeëvenaarde Broadway-hits en zijn nog steeds – ook wereldwijd – enorm succesvol. In ons land zijn onder andere Geruchten (Rumours) opgevoerd, Veel van Neil Simons toneelstukken zijn verfilmd, zoals Barefoot in the Park (1963) met Jane Fonda en Robert Redford, The Odd Couple (1965) met Jack Lemmon en Walter Matthau, en The Sunshine Boys (1974) met in de hoofdrollen (wederom) Walter Matthau, George Burns en Richard Benjamin en The Goodbye Girl met Richard Dreyfuss, Marsha Mason, Quinn Cummings en Paul Benedict.
Het gebeurt niet vaak dat van een schrijver tegelijkertijd vier stukken op Broadway lopen, maar Neil Simon was dat maandenlang het geval. Twee maal werden gelijktijdig drie van zijn stukken gespeeld op Broadway – het hart van de Amerikaanse showbizz. Nooit tevoren in de geschiedenis van het Amerikaanse theater kon een nog levende schrijver er zich op beroepen dat een theater naar hem is vernoemd: The Neil Simon Theatre.

Herkenbare personages
Wat toch is het geheim van zijn enorme succes? In de eerste plaats was Simon natuurlijk een waanzinnig getalenteerde man. Tegelijkertijd was hij zeer gedisciplineerd en ging hij uiterst nauwgezet te werk. Hij wist als geen ander exact hoe een komedie in elkaar steekt en geschreven (verwoord) moet worden. Hij schreef ze ‘op maat’, zowel voor de acteurs als voor het theaterpubliek. Men herkende zichzelf of de buurman in Simons stukken. Zijn personages zijn voor iedereen herkenbaar, de theatrale situaties lijken alledaags zonder dat ze dat echter zijn.

Weinig woorden
De samenwerking tussen de beide topkomieken Jack Lemon en Walter Matthau, die ooit een succesduo vormden, is destijds in ijzige sfeer beëindigd. Daarop schreef Neil Simon de volgende openingstekst voor de beroemde komedie The Sunshine Boys. “Ik heb hem al elf jaar niet meer gezien en al twaalf jaar niet meer gesproken,” zegt de ene acteur over zijn collega in de openingszin. Zo trefzeker kon Simon een onprettige situatie schetsen – in zinnetjes van weinig woorden die heel veel te zeggen hadden. Zoals ook deze verzuchting van de hoofdrolspeelster in The Gingerbread Lady: “Ik had mezelf allang uit het raam gegooid als ik er dóór had gekund.”

Aanstormende talenten
Neil Simon begon zijn carrière in de jaren vijftig als schrijver van grappen voor de radioshows van de destijds zeer populaire komiek Sid Caesar. Dit deed hij samen met aanstormende talenten als Mel Brooks, Woody Allen en Carl Reiner – ook zij zijn een begrip. Ruim veertig jaar later schreef hij over die periode de theaterkomedie ‘Laughter at the 23rd floor’, die gaat over de lange dagen die hij destijds met dat team getalenteerden doorbracht in een kantoortje vol sigarettenrook, verwikkeld in een (uiteraard) heftige concurrentiestrijd, waarbij het er om ging wie de allerbeste grappen voor z’n werkgever bedenkt.

Nederlandse opvoeringen
Nadat hij bij Sid Caesar het vak ‘in de vingers’ had gekregen begon Neil Simon aan zijn definitieve carrière. Zijn eerste toneelstuk, Come blow your horn (1961) was meteen een kassucces. Daarna volgden zijn stukken elkaar in hoog tempo op. Met Barefoot In The Park, The Odd Couple en The Sunshine Boys als grootste hits. Daarnaast schreef hij scenario’s voor bekende musicals als Sweet Charity en Promises, Promises.

Veel van zijn (tragi)komedies waren ook in Nederland te zien. Al in 1963 kwam er een Nederlandse versie van Come Blow Your Horn, met Johan Kaart in de hoofdrol. Drie jaar geleden hadden André van Duin en Kees Hulst groot succes met ‘Een Raar Koppel’, de Nederlandse bewerking van The Sunshine Boys.

Onderscheidingen
Tussen 1960 en de jaren negentig schreef Simon meer dan veertig toneelstukken, die bijna zonder uitzondering de theaters van Broadway domineerden. Circa twintig toneelstukken zijn verfilmd.
Vele tientallen jaren oogstte Simon successen op Broadway en veel andere theaters in de VS. Hij werd bekroond met prestigieuze prijzen als de Pulitzer Drama Prize en drie Tony Awards. Ook is hij geëerd met de Mark Twain Prize voor Amerikaanse humor. Vanwege zijn bijdrage aan kunst en populaire cultuur in de Verenigde Staten ontving hij In 1995 kreeg een Kennedy Center Honor-medaille. Deze kreeg hij uitgereikt door toenmalig president Bill Clinton. “Simon daagt ons en zichzelf uit onszelf nooit te serieus te nemen,” zei Clinton tijdens die gelegenheid.

Neil Simon was vijf keer getrouwd. Eerst met danseres Joan Baim van 1953 tot 1973, vervolgens van 1973 tot 1983 met de actrice Marsha Mason. Met zijn derde vrouw, Diane Lander, trouwde hij tweemaal. Ten tijde van zijn overlijden in 2018 was hij getrouwd met Elaine Joyce. Hij had drie kinderen: Nancy Simon, Bryn Simon en Ellen Simon.

Auteur: Awraham Meijers

Categorie: |

Home » Achtergrond » In memoriam » In memoriam: Neil Simon (1927-2018)