Israël in de ban van ‘Pegasus’, wat is er aan de hand en wat is het?

In Israël breidt het zogeheten Pegasus-schandaal zich steeds verder uit. Nadat vorige maand bekend werd dat de Israëlische politie het spyware-programma van het Israëlische techbedrijf NSO op burgers had ingezet om telefoons te hacken, blijkt nu dat ook politici en andere prominenten uit het maatschappelijk middenveld ermee zijn gehackt. Het gaat om bestuurders, hoge ambtenaren, activisten en journalisten, maar ook de entourage van ex-premier Benjamin Netanyahu. De huidige regeringsleden hebben hun verontwaardiging over Pegasus al geuit. Mogelijk kan het schandaal de rechtsgang tegen Netanyahu beïnvloeden.

Zero-click
Het Israëlische techbedrijf NSO ontwikkelde Pegasus, een ‘zero click’ spyware-programma waarmee telefoons zowat volledig kunnen worden gehackt. Een smartphone die door Pegasus wordt geïnfiltreerd, opent zich volledig voor de vijandige hacker. Telefoongesprekken kunnen worden afgeluisterd, alle foto’s en video’s kunnen worden ingezien en de microfoon en camera kunnen vanaf een afstand worden bediend om mee te luisteren of kijken. Pegasus is daarmee de meest vergaande spyware voor telefoons van dit moment en NSO heeft het product al aan vele landen verkocht. Het gaat vooral om dictaturen zoals Saoedi-Arabië en landen met autoritaire leiders zoals Polen en Hongarije.

Politie
In januari werd duidelijk dat Pegasus niet alleen aan het buitenland is verkocht. De Israëlische politie bleek de spyware te hebben gebruikt tegen Israëlische burgers. Dat meldde de zakenkrant Calcalist. Hoewel de politie ontkent illegaal te hebben gehandeld, zijn privacywetten mogelijk geschonden omdat er geen gerechtelijk bevel voor de acties werd aangevraagd. De politie zou Pegasus hebben ingezet tegen activisten die een paar jaar terug demonstreerden tegen toenmalig premier Netanyahu. Verder zouden burgemeesters die verdacht werden van corruptie zijn bespioneerd. Eerder was al bekend dat Palestijnen in de betwiste gebieden het doelwit waren van Pegasus.

Olievlek
Op 1 februari gaf de politie toe dat Pegasus foutief is gebruikt en het schandaal breidt zich sindsdien als een olievlek uit. Niet alleen gewone burgers die vermoedelijk geen strafbare feiten hebben gepleegd, maar ook politici, journalisten, topambtenaren en andere prominenten blijken te zijn gehackt met Pegasus. Zo werden de telefoons van de secretarissen-generaal van de ministeries van Justitie, Financiën en Transport allemaal getroffen door het programma. Ook de inner circle van ex-premier Netanyahu is met Pegasus aangepakt. Het gaat om mensen uit zijn entourage, maar ook om zijn zoon Avner Netanyahu.

Netanyahu-proces
Avichai Mandelblit, de voormalige hoofdaanklager in het corruptieproces tegen de oud-premier, heeft laten weten dat hij de politie opdracht heeft gegeven te stoppen met het gebruik van Pegasus totdat onderzoeken zijn afgerond. Dat deed hij in januari, vlak voordat hij met pensioen ging. Eerder had hij al een intern onderzoek naar de spyware in gang gezet. Het materiaal dat bij de mensen rond Netanyahu is verzameld kan mogelijk niet worden ingezet in het proces tegen hem, omdat het op oneigenlijke wijze is verkregen. Beïnvloeding van het corruptieproces tegen de ex-premier is hoogstwaarschijnlijk. Het is mogelijk dat het proces in gevaar komt en dat er een andere uitkomst komt dan verwacht.

‘Aardbeving’
Netanyahu werd vorig jaar afgelost door een coalitieregering van kleine partijen onder leiding van Naftali Bennett en Yair Lapid. Die eerste is premier en heeft zijn afschuw uitgesproken over het misbruik van Pegasus. Bennett stelt vast dat er serieuze aanwijzingen zijn en zweert dat er actie moeten komen tegen Pegasus. Zijn partijgenote en minister Ayalet Shaked van Binnenlandse Zaken spreekt van een aardbeving en een gevaar voor de Israëlische democratie. “Dit past bij duistere regimes en zeker niet bij een democratisch land als Israël,” aldus Shaked. Minister Gideon Sa’ar van Justitie kondigde maandag een grondig onderzoek aan. Ook anderen, onder wie de gehackte topambtenaren, roepen om een onderzoek.

Over Pegasus
Pegasus is een vorm van ‘zero-click’ spyware. Smartphones zijn end-to-end beveiligd, zodat apps en andere programma’s met privégegevens zoals Whatsapp, Dropbox, Facebook, Google niet kunnen worden gebroken door vijandige hackers. Het Israëlische cyberbedrijf NSO Group heeft daarom Pegasus ontwikkeld. Een telefoon die is geïnfecteerd is met deze spyware, geeft de vijandige hacker toegang tot alles wat er op staat. Vooralsnog was uit de ‘Pegasus Papers’ – een internationaal journalistiek onderzoek – bekend dat onder meer Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten, Hongarije en Polen het spyware-programma hebben gekocht. In Polen is al een Pegasus-schandaal uitgebroken: de autoriteiten hebben politici van de oppositie laten hacken in campagnetijd.

Amerika heeft de NSO Group op een zwarte lijst gezet omwille van het leveren van spyware aan landen die de software inzetten voor repressieve doeleinden. Ook het Israëlische techbedrijf Candiru is op die lijst gezet. Deze firma ontwikkeld eveneens dergelijke spyware. Met NSO gaat het niet al te best. Het bedrijf staat sinds 2020 op verlies en zou een half miljoen dollar aan schulden hebben. Mogelijk gaat het concern failliet. Daarmee is Pegasus nog lang de wereld niet uit. In Israël geven media inmiddels instructies aan burgers hoe ze kunnen voorkomen dat het programma op hun telefoons toeslaat.

Lees ook:
Social mediaplatforms treden nauwelijks op tegen antisemitisme
Social mediaplatforms schieten flink tekort bij het aanpakken van antisemitisme op hun kanalen. Dat blijkt uit het rapport Failure to Protect van het Brits-Amerikaanse Center for Countering Digital Hate (CCDH). Volgens de onderzoekers van de non-profit organisatie reageren de techbedrijven nauwelijks op klachten van andere gebruikers. Daardoor slagen ze er niet in hun eigen gebruikersrichtlijnen tegen antisemitische berichten te handhaven.