Joden Deventer: geen foodhal in onze sjoel
De Joodse gemeenschap van Deventer is geschrokken van het plan van horeca-ondernemer Ayhan Şahin om een foodhal te vestigen in de synagoge in de Golstraat. “Dit zou de definitieve genadeklap zijn voor de Joodse gemeenschap in Deventer,” zegt voorzitter Tom Fürstenberg tegen De Stentor. Hij is verrast. Het pand, waarin zijn gemeente Beth Shoshannah sinds enige jaren haar diensten houdt, kwam onlangs in handen van Şahin, die er zakelijk naar kijkt en een marktconforme huurprijs wil vragen. “Ik ben ondernemer en niet van het Leger des Heils,” aldus de zakenman. In de foodhal kunnen bezoekers onder één dak verschillende hapjes kopen bij diverse kramen.
De kiem van de ruzie ontstond toen de vorige eigenaar, de gereformeerde 3GKerk Deventer, het pand verkocht aan vastgoedman Carlus Lenferink, de zakenpartner van Şahin. Voorafgaand aan deze verkoop gingen de gereformeerden bij Fürstenberg langs, maar Beth Shoshannah bleek niet kapitaalkrachtig genoeg om het pand over te nemen. De voorzitter klopte wel aan bij de gemeente Deventer, maar die gaf niet thuis en wilde het eveneens niet overnemen. Volgens Fürstenberg had de gemeente juist wel moeten overgaan tot de koop. “Zij hebben destijds de synagoge niet overgenomen. Dat vond ik toen al laf. Als de gemeente met dit plan akkoord gaat, zou dat een absolute schande zijn.”
Fürstenberg, die eerder aangaf vertrouwen te hebben in Şahin, is niet te spreken over de plannen van de nieuwe eigenaar. “Hier zijn we niet in gekend, behalve dat we gisteren op de hoogte zijn gebracht dat er een bestemmingsplanwijziging is ingezet,” aldus de voorzitter in de krant. Hij vindt dat de gemeente Deventer in actie moet komen ‘om te voorkomen dat in Deventer het Joodse leven definitief de nek wordt omgedraaid’. De autoriteiten hadden in de oorlog al boter op hun hoofd. “Deze synagoge is in de Tweede Wereldoorlog door NSB’ers helemaal kort en klein geslagen. Daar is door de Deventer politie niets aan gedaan, terwijl ze wisten wat er gaande was.”
Indien de plannen van Şahin doorgaan, zal Fürstenberg deze met man en macht bestrijden. “Dan trekken we alles uit de kast en zullen we niet schromen onze nationale contacten in te zetten,” aldus de voorzitter. Ondernemer Şahin zit anders in de wedstrijd. Hij benadrukt de voordelen van een foodhal in deze sjoel. “Dit lijkt mij een heel interessant plan, waarmee we mensen van ver buiten Deventer kunnen trekken,” zegt hij in de media. Hij geeft aan het erg jammer te vinden dat Beth Shoshannah straks geen huis van samenkomst meer heeft. Ook heeft hij niets tegen Joden. “Het is nog niet zover natuurlijk. Maar als zij de volle huur willen betalen, dan kunnen ze het van me huren.”
Intussen is het gemeentebestuur van Deventer wakker geworden. Wethouder Liesbeth Grijsen (GemeenteBelangen) is verantwoordelijk voor het dossier. Zij vernam uit de media wat er gaande is. Volgens haar woordvoerder is het nog te vroeg om iets over de zaak te vinden. Wel zal de gemeente goed naar de plannen van Şahin kijken. “Wat je ook ziet is dat we nu anders naar kerkelijk erfgoed kijken. Kijk bijvoorbeeld naar al die Boeddhabeelden in de Vianneykerk. Dat oogt in eerste instantie misschien ook een beetje gek,” aldus de zegsman van de gemeente Deventer.
Fürstenberg is niet te spreken over die houding. Hij benadrukt in De Stentor dat Deventer in de race was voor de BNG Bank Erfgoedprijs, een award voor gemeenten die goed met hun cultureel erfgoed omgaan. Wethouder Grijsen beriep zich destijds op de wijze waarop Deventer omgaat met haar erfgoed, waaronder het religieus erfgoed. De gemeente zou daarmee doorgaan. Fürstenberg: “Laat ze dat nu maar bewijzen door het gebouw te redden.”
Nijmegen met vergelijkbaar probleem
In de afgelopen jaren speelde een soortgelijk probleem in Nijmegen. De Joodse gemeente in de Keizerstad wilde de voormalige synagoge omtoveren tot Joods Cultureel Centrum, maar ook dat ging niet door. Actieve gemeenteleden richtten de Stichting Kitty de Wijze op, die zich sinds 2013 inzette voor de komst van een Joods cultureel huis. De stichting kreeg de financiering echter niet rond. Dait kwam door de huur die de nieuwe eigenaar voor het pand wilde hebben. De vorige eigenaar, de gemeente Nijmegen, verkocht het pand voor een hoog bedrag aan een vastgoedbedrijf dat er een hoge huur voor wilde hebben. Deze vastgoedpartij was volgens de Joodse stichting al vier jaar bij de gemeente Nijmegen in beeld. Het stichtingsbestuur zegt nooit een serieuze kans te hebben gehad om in het pand een Joods cultureel centrum te vestigen. Lees hier het hele verhaal.
