Lichtpuntje in de duisternis – column Brigitte Wielheesen

Dit weekend viel mijn oog op een kort artikel in De Gelderlander. De Nijmeegse politiek wil een gedenkplaats of monument oprichten voor rabbijn Alexander Salomons die voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog vele Joodse vluchtelingen het leven wist te redden. ‘De Stadspartij Nijmegen, de PvdA en de VVD ondersteunen hiermee eerdere oproepen van het comité 4 en 5 mei Nijmegen, diverse historici en de Nijmeegse bevolking. De partijen stellen voor een monument of gedenkplaats voor Salomons mee te nemen in de herinrichting van het station en het stationsplein’.

Een lichtpuntje in deze donkere tijd, waarin ik het vertrouwen in de politiek als het gaat om de bestrijding van antisemitisme al jaren geleden verloor. De actieve aanpak om antisemitisme te bestrijden, komt in mijn opinie steeds te laat. Politici hielden zich in de jaren na de tweede Intifada alleen bezig met het veroordelen van Israël. De impact van deze veroordelingen zijn enorm op de kleine Joodse gemeenschap. In 2014 bleek het vijf voor twaalf te zijn. Antisemitische uitingen door de collectieve maatschappelijke woede over acties door Israël werden voelbaar en tastbaar.

Allerlei beveiligingsmaatregelen werden sinds 2014 opgetuigd, een paar jaar gelden werd de IHRA-definitie aangenomen en vorig jaar werd een coördinator antisemitisme aangesteld. Dweilen met de kraan open? Ik ben me bewust van mijn zwartgallige kijk. Ik vind het ook moeilijk om de kleine stapjes in de goede richting die door enkele parlementariërs gemaakt zijn te vieren. Des te meer verbaasde het mij dat ik verheugd ben door deze aanvraag van enkele politieke partijen om rabbijn Salomons te eren.

De acties van Salomons laten wederom zien dat Joden zich actief verzetten tegen fascisme, antisemitisme en de politieke status quo. De Nijmeegse rabbijn was maatschappelijk zeer betrokken en heeft zich tijdens de jaren dertig ingezet voor de vele Joden die Duitsland ontvluchtten. Hij wist in veel gevallen te voorkomen dat die Joden door de Nederlandse overheid werden teruggestuurd. Ook ving hij in zijn eigen huis Joodse kinderen op die in Duitsland in paniek door hun ouders in de trein naar Nederland waren gezet.

Eén van de grootste razzia’s die in Gelderland werd gehouden vond plaats van 17 op 18 november 1942. Ook in Nijmegen werden Joden opgepakt en naar Westerbork gestuurd. Op 13 april 1943 vertrokken rabbijn Alexander Salomons, zijn vrouw en vier kinderen als laatsten uit Nijmegen naar Amsterdam om vandaaruit op transport naar Westerbork te worden gezet. Salomons is kort daarop met zijn hele gezin in Sobibor vermoord. 

Mijn cynisme, of noem het realiteitsgevoel, laat ik nu achterwege. Ik zal het niet ‘mosterd na de maaltijd’ noemen, maar een klein lichtpuntje richting vertrouwen in de politiek.

Lees ook:
De kanarie in de kolenmijn leeft niet meer – column Brigitte Wielheesen
Antisemieten slopen al gal spuwend, massaal uit hun hol. “Ik ben geen antisemiet, maar antizionist,” blaatten ze in koor. Dit is hoe ik de zomer van 2014 memoreer. Het woord antizionist werd ineens salonfähig. Ik schreef een column met de titel ‘Het is 1938’ als waarschuwing tegen deze, naar wat ik dacht, ‘pandemie’. Het is nu 2021 en ik zie een haast onbehandelbare, ongeneeslijke ziekte in iedere ader van de maatschappij. 

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.