Lubavitcher Rebbe precies dertig jaar dood

Menachem Mendel Schneerson is volgens de Joodse jaartelling deze week precies dertig jaar geleden overleden. ‘De Rebbe’ stond aan het hoofd van Chabad-Lubavich, kortweg : Chabad, een stroming in het chassidische Jodendom, die ook in Nederland erg actief is. De beweging werd gesticht in 1775 en is wereldwijd actief. De Lubavicher Rebbe mag niet worden vergeten, vindt opperrabbijn Binyomin Jacobs. Hij schreef een tekst over hem.

De Rebbe werd in 1902 geboren in het Oekraïense deel van net toenmalige Keizerrijk Rusland. Via omzwervingen naar Berlijn en Parijs, kwam hij in de Tweede Wereldoorlog in Portgal terecht, vanwaar hij in 1941 emigreerde naar de Verenigde Staten. Niet alleen kon hij on New York ontsnappen aan de Sjoa, maar ook kon hij daar verder gaan met zijn werkzaamheden. Mettertijd werd Schneerson een bekende religieuze leider in Amerika en ook sprak hij met Amerikaanse presidenten, onder wie Jimmy Carter.

Opperrabbijn

‘Zijn invloed was binnen de Joodse en niet-Joodse wereld gigantisch’, schrijft opperrabbijn Binyomin Jacobs (IPOR), die zelf betrokken is bij Chabad-Lubavich. ‘Er is geen land ter wereld waar zijn volgelingen zich niet bevinden en zich inzetten, op een onbaatzuchtige wijze, om de Joodse gemeenschap en waar mogelijk ook de niet-Joodse samenleving met beide benen op de grond en de blik op Boven gericht te steunen en waar nodig hiaten op te vullen’.

Frans leren

Toen Jacobs’ echtgenote vijftien jaar oud was, ging ze op audiëntie bij de Rebbe. Zij vroeg of zij, woonachtig in Londen, naar een meisjes-seminarium in Frankrijk mocht gaan om daar een opleiding tot lerares Joodse vakken te volgen. De Rebbe vroeg haar hoe haar Frans was. Toen ze antwoordde dat ze redelijk goed de Franse taal beheerste, zei de Rebbe haar dat redelijk goed niet voldoende is en dat ze een cursus Frans moest gaan volgen opdat ze ook met de Franse medeleerlingen goed contact zou kunnen opbouwen’.

Niet splitsen

Van de rabbijnen en hun echtgenotes, de sjeloechiem, die het gedachtegoed van Chabad in Nederland mochten verkondigen, werd door de Rebbe integratie verlangd, legt Jacobs uit. ‘Geen afscheidingen maken, geen splitsing veroorzaken, maar waar mogelijk eenheid en samenwerking stimuleren. Binnen deze opdracht paste het dat toen er in Amsterdam in 1970 een eigen sjoel in oprichting was, er een expres-brief van de Rebbe kwam om meteen te stoppen. De nieuwe synagoge concurreerde namelijk met de bestaande gemeentesjoel. En toen er jaren later sprake was van de oprichting van een aparte Joodse Gemeente, buiten de bestaande structuur, heeft de Rebbe duidelijk te kennen gegeven: geen afsplitsing!’

Niet-Joden

Religieuze wereldleiders, politici en wetenschappers van het hoogste niveau, bezochten de Rebbe, benadrukt Jacobs in een schrijven aan Jonet.nl. ‘Maar ook heel gewone mensen, die niet geleerd waren en financieel niets hadden bereikt wendden zich tot hem: voor ieder stond hij dag en nacht klaar met advies. Ook bekende na-oorlogse rabbijnen als opperrabbijn Berlinger, opperrabbijn Schuster en Opperrabbijn Just hadden met de Rebbe contact of wisten zich door hem geïnspireerd. Moge zijn aandenken tot zegen zijn’.

In de polder

Ook in Nederland is Chabad dus aanwezig. Circa de helft van de orthodoxe rabbijnen in ons land, vooral in de Mediene, behoort tot deze stroming. In tegenstelling tot in andere landen hebben zij in Nederland geen aparte gemeenschap naast de al bestaande orthodox-Joodse gemeenschappen gesticht. De Lubavitcher gezanten (sjlichim) werken hier binnen het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK), de koepelorganisatie van orthodox-Joodse gemeenten in Nederland.

Chabad Almere

In 2015 stichtte rabbijn Moshe Stiefel in Almere een eigen Chabad-gemeente nadat het NIK daar de handdoek in de ring had gegooid. In Amsterdam is er een succesvol Beth Chabad, dat nauw samenwerkt met andere Joodse organisaties. Zo houdt Chabad de traditie van samenwerking met andere Joodse instellingen in stand. De liefde die van onder andere het Slavische woord Lubavitsj uitgaat is een ander uitgangspunt van de Chabad-stroming.