Maakt Nikki Haley kans op de Joodse stem? – achtergrond

Daar was ze deze week dan ineens, terug van weggeweest: Nikki Haley, de Republikeinse politica die het bijna twee jaar lang bij de VN voor Israël opnam. Na haar ontslag – volgens ingewijden om onder toenmalig president Donald Trump uit te komen – bereidde ze zich voor op de presidentscampagne van 2024. Haley lanceerde haar kandidatuur deze week en is volgens kenners de favoriet van Joods Amerika aan de rechterzijde van het politieke spectrum. Wie is Nikki Haley en kan zij volgend jaar de Joodse stem binnenhalen?

South Carolina

Voordat ze namens de regering Trump aan de slag ging als Amerikaans ambassadeur bij de Verenigde Naties, in 2017, was Haley geen onbekende. Jarenlang was ze gouverneur van South Carolina, een kleine staat in het Zuidoosten van Amerika. Onder haar leiding lukte het de economie van de staat op te vijzelen, door meer mensen en bedrijven aan te trekken. Ook maakte Haley indruk na de schietpartij in een zwarte kerk door een blanke racist. In januari 2017 werd ze plots in Washington DC gesignaleerd en om kort daarna door Trump benoemd te worden.

Optrekken met Israël

Gedurende een kleine twee jaar als Amerikaans hoofdvertegenwoordiger bij de VN werd Haley de lieveling van georganiseerd Joods Amerika en de American Israel Public Affairs Committee (AIPEC). Dat deed ze door het in de VN-vergaderingen structureel op te nemen voor Israël, een land dat binnen die organisatie vaak n de hoek wordt gezet of wordt veroordeeld. Tevens werkte ze intensief samen met de Israëlische delegatie bij de VN, die haar van informatie voorzag.

Wapenfeiten

Onder leiding van Haley werd het Amerikaanse Israëlbeleid, waarin het land zich decennia opstelde als een soort bemiddelaar tussen Israël en de Palestijnen, aangepast of tenietgedaan. De focus kwam te liggen op Israël en een onvoorwaardelijke keuze voor dat land. Haley wist te voorkomen dat Palestijnen nog topfuncties bij de VN kregen en trok de VS terug uit de VN-mensenrechtenraad, waar Israël vaak de kop van jut was. Ook verdedigde ze de bezuinigingen van Trump op de UNRWA, het VN-orgaan dat er is voor Palestijnse vluchtelingen en hun nakomelingen.

‘Stand for America’

Eind 2018 vond de populaire Haley het welletjes en vertrok ze van het VN-toneel. Nooit werd helemaal duidelijk wat haar precieze beweegreden was, maar kenners vermoeden dat ze niet in de afgrond wilde worden ‘meegesleurd’ met Trump en zijn mensen. Tevens werd vermoed dat Haley vertrok om zich in de luwte voor te bereiden op een presidentskandidatuur in 2024. Wel trad ze in de jaren na haar vertrek op, onder meer bij AIPAC, waar ze volle zalen wist te trekken. Ook richtte ze de club Stand for America op. Tegelijkertijd viel op dat inmiddels ex-president Trump haar nooit heeft aangevallen.

Haley en Trump

Haley nam vooral afstand van Trump na de Bestorming van het Capitool, op 6 januari 2021. “Hij ging een pad in dat hij niet had moeten volgen. Wij hadden hem niet moeten volgen en we hadden niet naar hem moeten luisteren,” aldus Haley in Politico, daags na de rel. “En dat mogen we nooit meer laten gebeuren.” In de periode daarna was ze behoedzaam en nam ze het soms weer voor Trump op, door de ‘linkse media’ de schuld te geven van chaos in de partij. “De linkse media willen een Republikeinse burgeroorlog. Gaat niet gebeuren.”

Amerikaanse droom

Deze week lanceerde ze haar kandidatuur voor het presidentschap. Daarmee is ze de eerste Republikein die het durft op te nemen tegen oud-president Trump, die in 2024 wil terugkeren in het Witte Huis maar mogelijk nog vervolgd kan worden. In haar eerste campagne-video zei Haley dat de VS een nieuwe generatie leiders nodig heeft. Ook pleitte ze voor integer leiderschap. Als dochter van Indiase immigranten trok ze de Obama-kaart door te benadrukken dat iedereen, ongeacht afkomst of sekse het kan maken in Amerika. In die zin probeert Haley een voorbeeld van de Amerikaanse droom te zijn.

Concurrenten

In aanloop naar campagne heeft Haley veel donaties verzameld uit de pro-Israëlhoek, een groep van voornamelijk Joden en christenen waarop ze kan rekenen. Haar grootste rivaal is Mike Pompeo, de oud-minister van Buitenlandse Zaken die ook een gooi zou willen doen naar het Witte Huis. Volgens hem heeft Haley nauwelijks een rol gespeeld in de regering Trump. In zijn autobiografie beschuldigt Pompeo haar van samenzwering met Ivanka Trump en haar man Jared Kushner. Met hen zou ze vicepresident Mike Pence hebben willen vervangen. Die laatste overweegt eveneens een presidentiële run en zijn sterke banden met pro-Israël-groepen.

Analyse

Behoud van de steun van de invloedrijke pro-Israëlische groepen hangt voor Haley dus af van derden. Als Pence en Pompeo hun ‘hoed ook in de ring gooien’, kan het spannend voor haar worden. De vraag is ook wie de meeste donatiegelden binnenhaalt en of Donald Trump het zal lukken om nogmaals de presidentsnominatie van de Republikeinse partij binnen te halen. Daarnaast kan de voormalige president nog vervolgd worden om fraude en andere zaken waarvan hij verdacht wordt, waardoor een eventueel presidentschap in gevaar komt. Niettemin is Nikki Haley een sterke kandidaat waarmee rekening gehouden moet worden.

Lees ook:
Trump dineerde met Kanye West en extreem-rechtse voorman Nick Fuentes
Donald Trump heeft vorige week dinsdag een etentje gehad met de antisemitische rapper Kanye West en de prominente rechts-extremist Nick Fuentes. Beide heren waren bij de Amerikaanse ex-president te gast op diens vakantievilla Mar-a-Lago in Florida. Beiden staan bekend om hun antisemitische uitlatingen en opvattingen. Democraten en anti-racistische groepen hebben grote kritiek geuit op Trump, die stelde niet geweten te hebben dat Fuentes zou meekomen met West, alias Ye.