Marko Feingold (106), vermoedelijk de oudste Sjoa-overlevende, is gestorven

Op 106-jarige leeftijd is de Joodse Oostenrijker Marko Feingold gestorven. Hij stond bekend als de oudste Sjoa-overlevende van het land, vermoedelijk van de wereld. Tot op hoge leeftijd reisde Feingold rond om zijn verhaal te vertellen. Gedurende de Tweede Wereldoorlog overleefde hij de kampen Neuengamme, Dachau, Buchenwald en Auschwitz. Na de oorlog werd hij in Oostenrijk een van de bekendste gezichten van de Holocaust. Hij leefde in Salzburg en schreef zijn memoires.

Ontsnappen
Marko Feingold werd in 1913 geboren in Banska Bystrica in het toenmalige Oostenrijkse keizerrijk (thans ligt die plaats in Slowakije). Hij groeide op in Wenen, in de volkswijk Leopoldstadt. Nadat hij bedrijfskunde had gestudeerd vond hij werk in Wenen. Later werd hij werkloos en reisde hij met zijn broer Ernst naar Italië. In 1938 werd Feingold tijdens een kort bezoek aan Oostenrijk gearresteerd. Het lukte hem om te ontsnappen naar Praag, waar hij in 1939 opnieuw werd opgepakt. Dit keer werd hij gedeporteerd naar Auschwitz.

SPÖ
In Auschwitz zou Feingold een aantal maanden doorbrengen, om vervolgens te worden overgebracht naar de concentratiekampen in Neuengamme en Dachau. Uiteindelijk, in 1941, kwam hij in het concentratiekamp Buchenwald terecht, waar hij bleef tot zijn bevrijding in 1945. Vervolgens verhuisde hij naar Salzburg vanwaar hij Joden hielp reizen naar het Britse mandaatgebied Palestina. Hij bleef in Oostenrijk, kocht een modezaak en werd lid van de sociaaldemocratische SPÖ. Later verliet hij die partij vanwege de antisemitische oriëntatie onder invloed van kopstukken Karl Renner en Bruno Kreisky. Renner zou de eerste president van het naoorlogs Oostenrijk zijn.

Saujud, verschwind!
Als een van de oudste hedendaagse getuigen, gaf Feingold in 2013 en 2018 expliciet commentaar op de steun van Renner voor de Anschluss en het antisemitisme. Hij bekritiseerde in dit verband ook de sociaaldemocraten en zei dat hij na 1945, na een klacht van de partijsecretaris van de SPÖ, werd verjaagd met de woorden: ‘Saujud, verschwind!’ Niettemin werd hij later tot erelid gemaakt.

Verhaal vertellen
In Salzburg zat Feingold jarenlang in het bestuur van de Joodse gemeenschap. Na zijn pensionering, in 1977, werd Feingold binnen en buiten Oostenrijk bekend om zijn oorlogsverhaal, dat hij overal waar hij kon vertelde. Sindsdien heeft hij ook uitgebreide lezingen ontwikkeld, met name als getuige-verteller op scholen en in parochies. Zijn verhaal ging over de Sjoa, zijn ervaringen in de concentratiekampen en het Jodendom. Hij was ook een actieve deelnemer aan de interreligieuze dialoog in Oostenrijk.

‘Salzburg is veranderd’
In het seizoen 2013-2014 nam hij deel aan de getuigen-productie ‘De laatste getuigen’ van Doron Rabinovici en Matthias Hartmann, in het Burgtheater in Wenen. De productie verwees naar de Kristallnacht van 1938, kreeg grote waardering van het publiek en de pers, en ging door naar het Berliner Theatertreffen en de Staatsschauspiel in Dresden. Ter gelegenheid van zijn 105ste verjaardag verklaarde hij dat Salzburg ‘anders’ was geworden dan voorheen. Er werd een internationaal voetbaltoernooi in het kader van zijn verjaard georganiseerd. Feingold overleed donderdagavond pp 106-jarige leeftijd.

Lees ook:
Oud-bestuurder en Sjoa-overlevende Frieda Menco-Brommet (93) overleden
Menco-Brommet stond erom bekend haar ervaringen van de Sjoa met de buitenwereld te delen. Tevens was de bestuurder binnen Liberaal Joodse Gemeente (LJG) Amsterdam, waar ze het voorzitterschap bekleedde. Ook was ze voorzitter van het Verbond voor Progressief Jodendom in Nederland. 

Jules Schelvis (95) overleden
Schelvis gold als deskundige op het gebied van de Sjoa, onder meer omdat hij zelf zeven verschillende nazi-kampen had overleefd. Lang na de Tweede Wereldoorlog maakte hij een studie van de Jodenvervolging, vooral van het kamp Sobibor waar zo velen Nederlandse Joden omkwamen. In 2008 kreeg hij een eredoctoraat van de Universiteit van Amsterdam.