Mokummer in Limburg, Hijman Gans (92) overleden
In zijn woonplaats Maastricht is Hijman Gans op 92-jarige leeftijd gestorven. De Joodse Limburger had een lang en bewogen leven achter de rug. Hij werd in 2019 landelijk bekend door een boek dan over zijn leven verscheen: ‘Hijman, waar ben je!’. Het boek gaf een unieke kijk in de Limburgse onderduikwereld uit de bange jaren ’40-’45. Gans kwam van oorsprong uit Amsterdam en verhuisde na de oorlog terug naar Limburg, waar hij als textielondernemer aan de slag ging en modezaken opende. Op latere leeftijd kreeg hij landelijke bekendheid vanwege zijn oorlogsverhaal.
Boodschap
Hijmans Gans werd in 1930 geboren in Amsterdam en groeide daar tot in de bezettingsjaren op. Als dertienjarige moest hij onderduiken en kwam hij in het Limburgse Brunssum terecht. Toen het daar te vol werd, moest hij terug naar de hoofdstad, waar hij onderdook maar werd verraden. Bij een transport uit een Joods ziekenhuis wist hij opnieuw te ontsnappen, waarop de verzetsgroep NV hem in het Overijsselse Dalfsen bij een gereformeerde boer onderbracht. Op een dag stortte een Canadees vliegtuig neer, uitgerekend op het moment dat Gans een boodschap naar een andere boerderij moest brengen. Zodoende moest hij verder onderduiken bij de boerenfamilie Laarman in Dalmsholte.
Terug naar Limburg
Gans overleefde de Sjoa. Bijna zijn hele familie werd echter vermoord. Hij was alleen in Amsterdam. In 1957 zakte Gans af naar Limburg om zich in Maastricht te vestigen. Hij opende er meerdere textielzaken. Zijn meest beeldbepalende winkel dreef hij in het grote witte pand op de hoek van de Kesselskade en de Hoenderstraat, aldus Dagblad de Limburger. Bij Favetex werden klanten met grote gele borden naar binnen gelokt. Gans was tot op hoge leeftijd actief in zijn laatste winkel, Gapicon. Die was gevestigde in de Brusselse Poort in Maastricht. Na zijn 85ste deed Gans het rustiger aan, maar wel bleef de textielbranche hem interesseren.
Boek
In de tweede helft van de jaren 2010 kwam de Maastrichtse journalist Frans Hermans op het idee om zijn onderduikverhaal op te schrijven in een boek. Hijman, waar ben je! werd in 2019 gepubliceerd en kreeg veel belangstelling, onder meer van Jonet.nl. Naast Gans’ verhaal kreeg de Limburgse onderduikwereld krijgen een prominente plek in het boek. In samenwerking met tv-programma Adres Onbekend werden de laatste levende familieleden van zijn redders opgespoord. Drie families in Amsterdam, Dalfsen en Ommen kregen in 2022 postuum de Yad Vashem-onderscheiding.
In Maastricht ter aarde
Gans was niet orthodox, maar wel erg gelovig, vertelt Hermans aan de krant. Hij bad geregeld. “Naar Sobibor gaan om te zien waar onder andere zijn ouders zijn vermoord, deed hij niet. Hij had zoiets van: ‘Ik leef in het nu’. Een man met levenslust. Het lichaam wilde niet meer, anders had hij er volgens zijn vrouw nog graag een paar jaar aan vastgeknoopt.” Hijman Gans laat zijn vrouw Ellen, een dochter en twee kleindochters achter. Op zondag is hij onder grote belangstelling begraven op de Joodse begraafplaats in Maastricht.
Lees ook:
Hijman waar ben je! – authentiek boek over een jonge Joodse onderduiker in Zuid-Limburg
Drie keer ontsnapte de twaalfjarige Amsterdamse Joodse jongen Hijman Gans tijdens de oorlog aan de dood. Voor zijn kleinkinderen liet de 88-jarige zijn beklemmende oorlogsverhaal optekenen door de Limburgse journalist en auteur Frans Hermans in het aangrijpende boek ‘Hijman waar ben je!’ In het kader van 4 mei besteedt Jonet.nl aandacht aan dit bijzondere boek, waarin onder meer het onderduiken in Zuid-Limburg centraal staat.
