NS vergoedt schade Holocaustslachtoffers en nabestaanden – Auschwitzcomité tevreden

De Nederlandse Spoorwegen (NS) gaan de schade vergoeden die overlevenden van de Holocaust hebben geleden. Ook kun nabestaanden kunnen in aanmerking komen voor een financiële compensatie. Het gebaar komt er na jarenlange strijd door de Joodse overlevende Salo Muller (82), die NS confronteerde met de fouten die het bedrijf in de Tweede Wereldoorlog maakte. Hij verloor in de oorlog beide ouders in Auschwitz, die in eerste instantie met NS-treinen naar doorvoerkamp Westerbork waren vervoerd. NS-topman Roger van Boxtel laat nu weten dat het concern hem en andere overlevenden, en nabestaanden, tegemoet wil komen. Het Nederlands Auschwitz Comité (NAC)

Geen rechtszaak
“We hebben gezamenlijk besloten om niet juridisch tegenover elkaar te komen staan, maar om een commissie in te stellen. Die commissie gaat uitzoeken op welke wijze wij een individuele tegemoetkoming aan getroffenen kunnen vormgeven,” aldus Van Boxtel tegen Nieuwsuur. “Op een gegeven moment moet je echt zeggen: er ken nu. Niet op juridische, maar op moreel-ethische gronden: laten we een gebaar maken.” Drie jaar geleden ontdekten onderzoekers dat NS rekeningen had gestuurd naar de Duitse bezetter voor het vervoeren van Joden, Sinti en Roma naar Westerbork. Het bedrijf verleende niet alleen zijn diensten aan de nazi’s, maar verdiende er dus ook aan. Omgerekend gaat het om een bedrag van 2,5 miljoen euro. Van Boxtel: “De reden is dat wij het persoonlijk onmogelijk vinden om juridisch tegenover meneer Muller komen te staan.”

Muller tevreden
Overlevende Muller, tevens oud-fysiotherapeut van Ajax, vocht jarenlang voor genoegdoening van NS. Het leed dat hem is aangedaan door het wegnemen en – later in Auschwitz – vermoorden van zijn ouders is ontegenzeggelijk groot. “Ze hebben precies negen weken in Westerbork gezeten. Toen zijn ze vervoerd naar Auschwitz”, vertelt Muller. “Godzijdank hebben ze niet zoveel hoeven lijden, want ze zijn al snel na aankomst vergast.” Muller eerder over de spoorwegen: “De NS gaf gehoor aan de opdracht van de Duitsers: treinen beschikbaar te stellen. De Duitsers betaalden ervoor en zeiden dat de NS moest zorgen voor een dienstregeling. Dat heeft de NS kritiekloos uitgevoerd”, zegt Dirk Mulder van Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Muller vindt dat er bij de NS iemand had moeten zijn die had gezegd: ‘jongens, dit kunnen we toch niet doen’. “Maar nee, ze deden het wel en ze kregen er geld voor. Dat neem ik de NS kwalijk.”

Zegveld: historisch
Na de Nieuwsuur-uitzending trad Muller in contact met advocate Liesbeth Zegveld, bekend van onder meer de rechtszaak van twee Bosnische moslims die de staat der Nederlanden aanklaagden voor het drama in Srebrenica. Beiden bereiden samen juridisch stappen voor tegen NS. Muller: “De NS heeft 102.000 Joden vervoerd en daar hebben ze geld voor gekregen. Dat geld is betaald door opbrengsten uit geroofd Joods kapitaal,” aldus Muller. Hij is blij dat hij zich drie jaar lang heeft ingespannen. Zegveld is tevreden: “Dit is historisch. Ik ben zeer verheugd. Het was enigszins onverwacht, want het alternatief van de rechtbank.” Ook zegt ze dat het lastig is om uit te zoeken hoe groot de groep is die recht heeft op de schadevergoeding. Een speciale commissie gaat bekijken welke Joodse Nederlanders, Sinti en Roma recht hebben op een vergoeding.

Reactie NAC
Voorzitter Jacques Grishaver van het Nederlands Auschwitz Comité (NAC) spreekt van ‘prachtig nieuws’. “Het is goed dat het zo is opgelost, want het was een onverkwikkelijke zaak. Uit dit gebaar spreekt een stuk erkenning,” aldus Grishaver tegen de NOS, die uitkijkt naar het werk van de commissie. “Ik hoop dat de commissie snel is samengesteld en aan het werk gaat. Elke dag overlijden er mensen die het zelf nog hebben meegemaakt. Het moet nu allemaal niet te lang duren.” Volgens Grishaver moet het niet zo moeilijk zijn om te achterhalen wie er recht hebben op een schadevergoeding. Dit omdat deze personen in de administraties van de spoorwegen terug te vinden zijn. Hij wil ook zijn achterban aanmoedigen zich bij de NS-commissie te melden.

Franse spoorwegen
In 2005 bood de NS openlijk excuses aan voor haar rol in de oorlog. Om de slachtoffers te herdenken, steunen de Nederlandse Spoorwegen allerlei collectieve projecten, zoals een miljoen euro voor de nieuwbouw van Westerbork. Schadevergoedingen worden niet betaald.  In tegenstelling tot de NS besloten de Franse spoorwegen twee jaar geleden wel om een individuele schadevergoeding te betalen. Ze gaven zestig miljoen dollar aan slachtoffers van de Holocaust. Als Muller hoort van die beslissing neemt hij contact op met de NS. Hij stuurt ze een brief.