P.C. Hooft-prijs 2023 toegekend aan Tijs Goldschmidt

Schrijver en gedragsbioloog Tijs Goldschmidt krijgt de P.C. Hooft-prijs 2023 voor beschouwend proza. De prijs is toegekend omwille van zijn hele oeuvre. De schrijver is blij verrast door het nieuws, dat in het Literatuurmuseum in Den Haag werd bekendgemaakt. “Het is, helemaal afgezien van mezelf, een grote erkenning als je deze oeuvreprijs mag ontvangen. De P.C. Hooft-prijs staat bij mij hoog aangeschreven. Talloze schrijvers die ik heel goed vind, hebben hem gekregen. Ik kan eigenlijk nog niet geloven dat deze eer mij nu ook ten deel valt,” aldus de geluksvogel, die ook 60.000 euro wint.

Joodse vader
Tijs-Paul Goldschmidt is de zoon van een Joodse vader die de Sjoa overleefde, met wie hij een haat-liefdeverhouding had, onder meer omdat zijn vader bekende hem niet te hebben gewild. De auteur werd in 1953 geboren en groeide op in Amsterdam, waar hij naar het gymnasium ging en zijn studie biologie aanvang. Hij zette zijn studie in Leiden voort onder leiding van Nobelprijswinnaar Niko Tinbergen. In 1993 gaf Goldschmidt zijn baan als bioloog aan de Universiteit van Leiden op om zich op het schrijven te richten. Zijn debuut Darwins Hofvijver werd goed ontvangen en sindsdien heeft hij meerdere titels en vele essays afgeleverd.

Inhoud en vorm
‘Hij schrijft nooit zomaar een populair-wetenschappelijke verhandeling, hij bedrijft literatuur’, aldus het juryrapport van de P.C. Hooft-prijs. ‘Hij formuleert elegant en bedachtzaam, is een meester van de lichte ironie en zijn formuleringen zijn helder belijnd, zichtbaar zorgvuldig gecomponeerd en van een soepele talige muzikaliteit. Als essayist is hij een verteller die weet dat de inhoud en vorm hand in hand gaan en hij is een meester in het verschuiven van accenten, het leggen van onverwachte relaties en het opkloppen van sleetse verbanden’.

Wolven
In zijn laatst verschenen boek Wolven op het ruiterpad verbindt Goldschmidt volgens de jury ‘met verbluffend vernuft de verspreiding van tulpensoorten met die van migranten en vluchtelingen. Hij laat niet alleen zien hoe beweging en verandering de evolutie voortstuwen, maar ook dat zowel mensen als andere dieren zich steeds nieuwe plaatsen moeten bevechten en hoeveel inventiviteit en eenzaamheid daarbij komt kijken’.  

Pure noodzaak
Voor Goldschmidt is schrijven in feite pure noodzaak. “Als geen enkele uitgever interesse zou hebben om mijn werk uit te geven, dan zou ik toch zo ongeveer doen wat ik nu doe,” vertelt hij. “Het is voor mij een manier om over dingen na te denken en mijn gedachten te ordenen. Dat doe ik ook wel als ik met mensen praat, maar het gaat me beter af als ik alleen ben en schrijf. Ik heb het dus nodig als bezigheid en mis het ook erg als ik het niet doe.”

Over de prijs
De P.C. Hooft-prijs werd in 1947 ingesteld en wordt jaarlijks toegekend aan Nederlandse schrijvers. Telkens is dat voor een telkens wisselend genre: verhalend proza, beschouwend proza en poëzie. Eerdere laureaten in de categorie beschouwend proza gingen onder meer Maxim Februari (2020), Bas Heijne (2017), Willem Jan Otten (2014), Gerrit Komrij (1993) en Hugo Brandt Corstius (1987). Die laatste veroorzaakte indertijd een rel door de prijs te weigeren. Verschillende prijswinnaars van Joodse komaf zijn Arnon Grunberg (2022), Marga Minco (2019), Nachoem Wijnberg (2018), Abram de Swaan (2008) en Judith Herzberg (1997).

Lees ook:
Arnon Grunberg wint P.C. Hooftprijs 2022
Auteur Arnon Grunberg ontvangt de prestigieuze P.C. Hooftprijs 2022 voor verhalend proza. Volgens de jury heeft Grunberg een ‘immense bijdrage geleverd aan de Nederlandse literatuur’. Aan de prijs is een bedrag verbonden van zestigduizend euro. Volgens de jury valt Grunberg op door zijn nieuwsgierigheid en maatschappelijke betrokkenheid. ‘In zijn romanuniversum heeft Grunberg een eigen stijl, taal en grammatica ontwikkeld waarin hij gruwel en tederheid met elkaar weet te verenigen, satire en oprechtheid’.