Netanyahu formeert omstreden kabinet: ‘Ik heb het gedaan’

Op de valreep heeft Benjamin Netanyahu zijn zesde kabinet geformeerd. De regering is de meest rechtse en religieuze ooit, en heeft een programma dat Israël kan veranderen van een democratie in een theocratie. Dat zeggen critici aan de hand van de bewindspersonen en hun voornemens, die erop neer komen dat er gemorreld gaat worden aan de democratische spelregels. Ook wil de ultra-rechts-religieuze coalitie morrelen aan de rechtelijke macht en de nederzettingen in betwist gebied uitbreiden.

‘Ik heb het gedaan’
Likud-leider Benjamin Netanyahu informeerde president Itzhak Herzog woensdag laat dat hij tot overeenstemming is gekomen met zijn coalitiepartners om een regering te vormen, zeven weken na de vijfde verkiezingen in het land sinds 2019. Netanyahu kwam twintig minuten voor de deadline rond, die om twaalf uur middernacht verstreek. Nu heeft hij tot 2 januari 2023 de tijd om de regering te voorzien van bewindspersonen. “Ik heb het gedaan,” zei de beoogde premier na middernacht telefonisch.

Bikkelhard
Hoewel het nieuwe kabinet een meerderheid heeft van 64 van de 120 Knessetzetels en grotendeels leunt op de Likud-partij, hebben de kleinere ultra-rechtse en religieuze coalitiepartijen verregaande consessies bij Netanyahu rond gekregen. Samen voerde hij 1,5 jaar oppositie met hen, maar in de onderhandelingen stelden ze zich bikkelhard op. Ze stelden ministersposten veilig om gerechtelijke hervormingen in eigen voordeel door te voeren en zelf aan de knoppen van de veiligheidsdiensten te kunnen zitten.

Andere plannen
Daarnaast zullen nederzettingen in de betwiste gebieden op de Westelijke Jordaanoever worden gelegaliseerd en – al dan niet met terugwerkende kracht – worden uitgebreid. Ook zal er extreemrechtse invloed komen op het seculiere onderwijs van Israël en zal de religieuze invloed op overheidsinstellingen en sociale instellingen toenemen. Het Jodendom wordt nog meer leidend in het bestuur van het land. En er komen nog meer veiligheidsmaatregelen om terreur vanuit Israël zelf te voorkomen.

Otzma
Itamar Ben-Gvir, de leider van het extreem-rechtse Otzma Yehudit, wordt de nieuwe minister van Nationale Veiligheid. Hij wil de politie meer onder controle krijgen van de politiek. De procureur-generaal heeft daarop kritiek, omdat het onvoldoende evenwicht biedt tussen de onafhankelijkheid van de politie en het ministerieel gezag. Ben-Gvir krijgt steun van veel Likud-parlementariërs en -aanhangers die vinden dat de rechtelijke macht een politiek proces tegen Netanyahu voert. Die laatste staat terecht in drie corruptiezaken.

Annexatie West Bank
Kopstuk Bezalel Smotrich van de Religieuze Zionisten wil een wijziging van de quasi-constitutionele basiswet [Israël heeft geen grondwet, red.], zodat hij kan worden aangesteld als minister zonder portefeuille in het ministerie van Defensie, belast met de Westelijke Jordaanoever en bouw van nederzettingen. Smotrich pleit ervoor dat Israël het hele gebied annexeert. De nederzettingen vormen de thuisbasis voor ongeveer een half miljoen Joodse kolonisten en bijna drie miljoen Palestijnen. Dit plan kan voor grote problemen zorgen.

Isolement dreigt
Annexatie is omstreden omdat het tegen de tweestatenoplossing ingaat die de internationale gemeenschap wenst. Annexatie zou Israël ook tot een democratische crisis of identiteitscrisis dwingen. Worden de drie miljoen Palestijnen op de West Bank staatsburger? Zo ja, dan is de Joodse meerderheid in het electoraat verdwenen. Zo nee, dan doet een deel van de bevolking democratisch niet mee. Tegelijkertijd kan annexatie en een wildgroei aan nieuwe nederzettingen voor nieuwe veiligheids- en defensieproblemen zorgen, niet in de laatste plaats voor problemen met de internationale gemeenschap. Israël kan zo internationaal gezien alleen komen te staan.

Lees ook:
Verkiezingen Israël: Netanyahu gaat voor winst en regeren met extremisten
Voor de vijfde keer op rij in drie jaar tijd zijn er vandaag parlementsverkiezingen in Israël. De stembusgang is vanochtend geopend. Net als bij de vorige verkiezingen is de Israëlische politiek verdeeld in een pro- en een anti-Netanyahu-kamp. De omstreden oud-premier leidt nog steeds de Likud-partij en doet weer een gooi naar het ambt. Als hij kan, zal hij met rechts-radicalen in een coalitie van rechtse en religieuze partijen stappen.