Verkiezingen Israël: Netanyahu gaat voor winst en regeren met extremisten

Voor de vijfde keer op rij in drie jaar tijd zijn er vandaag parlementsverkiezingen in Israël. De stembusgang is vanochtend geopend. Net als bij de vorige verkiezingen is de Israëlische politiek verdeeld in een pro- en een anti-Netanyahu-kamp. De omstreden oud-premier leidt nog steeds de Likud-partij en doet weer een gooi naar het ambt. Als hij kan, zal hij met rechts-radicalen in een coalitie van rechtse en religieuze partijen stappen. Zijn tegenstanders hebben de hoop gevestigd op de Arabisch-Israëlische kiezers. De vraag is of er genoeg naar het stemlokaal zullen gaan. Gelatenheid heerst onder kiezers: komen er wel genoeg stemmers opdagen?

Bonte regering
Wat ging er aan deze verkiezingen vooraf? Na de vorige vervroegde verkiezingen, in het voorjaar van 2021, sloegen de rechts-nationalist Naftali Bennett (Yamina) en liberaal Yair Lapid (Yesh Atid) de handen ineen. Ze smeedden een coalitie tegen ‘Bibi’ Netanyahu en diens medestanders. Het werd een bonte regering met partijen van links tot rechts, gesteund vanuit het parlement door de islamitische Ra’am-partij. De anti-Netanyahu-regering bleek redelijk te werken maar viel omdat partijleden van Bennett wegliepen. Voor de zomer werd besloten om wederom vervroegd naar de stembus te gaan.

Gelatenheid
In de afgelopen weken werd er in Israël campagne gevoerd. Waarnemers, onder wie Jonet-columnist Ya’akov Almor, bespeurden gelatenheid en weinig enthousiasme onder de kiezers. De vijfde verkiezingen in drie jaar tijd maakt hen lam, zo blijkt. Toch lukte het de politici om het verkiezingsdebat met elkaar aan te gaan. In de peilingen kwam het extreem-rechtse Otzma Yehudit van de rechts-radicaal Itamar Ben Gvir opzetten. Hij is een hardliner die Palestijnen harder wil aanpakken dan nu al het geval is. Netanyahu heeft beloofd met hem in een kabinet te stappen en hem minister van Openbare Veiligheid, verantwoordelijk voor de politie, te maken. Zo wil hij kiezers over de streep trekken te gaan stemmen op zijn rechts-religieuze blok.

Bibi: ‘Ik wil geen wet’
Voor Netanyahu, tegen wie er nog een gerechtelijk proces loopt wegens corruptie, staat er veel op het spel. Als hij weer premier wordt, kan hij mogelijk wetten maken die het proces tegen hem tegenwerken. Op Army Radio zei hij maandag gekscherend ‘geen wet te willen’ en de wens te hebben dat het proces live wordt uitgezonden. Tegelijkertijd gaf hij aan zich als premier te ‘gedragen zoals ik deed met de Oslo-akkoorden’, bewerend dat die overeenkomsten met de Palestijnen ‘niet werden geannuleerd, ze werden geneutraliseerd’. Verder heeft Netanyahu kritiek op het vorige week gesloten zeegrens-akkoord met Libanon. Dat zal onder zijn premierschap in de koelkast gaan.

Arabische kiezers
Voor het anti-Netanyahu-kamp – de facto de partijen die in de laatste coalitieregering zaten – hangt het succes bij deze verkiezingen af van de Arabisch-Israëlische stem. Veel partijen in dit blok flirten met de kiesdrempel van 3,25 procent. Als een van hen die niet haalt, wordt het volgens de peilingen moeilijk nog een meerderheid te halen. Ook de Arabische partijen behoren daartoe. Huidig (demissionair) premier Yair Lapid heeft dan ook veel campagne gevoerd in gemeenten met veel Arabische inwoners. Hij riep hen op te gaan stemmen, omdat de zaken die zijn regering voor hen geregeld heeft anders teruggedraaid zullen worden. De vraag is of er genoeg Arabische kiezers gaan stemmen. Niets lijkt daarin zeker, want ook deze burgers zijn onverschilliger geworden ten opzichte van de politiek.

Wie wint?
In de meeste peilingen komt het rechts-religieuze blok van Netanyahu uit op zestig van de 120 zetels in de Knesset, het Israëlische parlement. Dat is net onvoldoende voor een meerderheid. Het anti-Netanyahu-kamp komt meestal uit op 56 of 57 zetels, ook niet genoeg voor een meerderheid. Net als in 2021 lijkt alles af te hangen van Ra’am, de islamitische partij van Abbas Mansour. Hij heeft de sleutel in handen: als hij voldoende stemmen binnen haalt, kan hij ervoor kiezen het anti-Netanyahu-kamp te steunen en een nieuwe bonte regering in het zadel te helpen. Netanyahu zelf heeft herhaaldelijk ontkend ooit met Mansour gesproken te hebben, daarmee zeggend hem niet nodig te hebben voor een meerderheid.

Lees ook:
Gelatenheid – column Ya’akov Almor
‘Over een paar dagen gaan we in Israël voor de vijfde keer in minder dan drie jaar naar de stembus. Het is inmiddels geen nieuws meer, en dat heeft zo zijn invloed op hoe de verkiezingen door de burgers ervaren worden en door de media verslagen worden. Er heerst – wederom – geen enkel gevoel van opwinding, verwachting, of hoop. Eerder een sfeer van gelatenheid. Dat was vroeger toch wel heel anders!’